Τα χρόνια μπορεί να παιρνούν, οι εποχές μπορεί να αλλάζουν αλλά κάποια πράγματα παραμένουν διαχρονικά και μοναδικά. Ποιο παιδί δεν θα διαβάσει Ζωρζ Σαρή, μια αγαπημένη συγγραφέα της παιδικής- εφηβικής λογοτεχνιάς που φέτος συμπληρώνονται και 100 χρόνων από τη γέννησή της.
Ο Θίασος του Λαϊκού Θεάτρου MATICAPI μετά τους δυο πολύ επιτυχημένους κύκλους παραστάσεων με τη «Σολομώντεια Λύση», στην Αθήνα αλλά και στην Περιφέρεια, συνεχίζει το ταξίδι του στο παιδικό θέατρο παρουσιάζοντας φέτος την παρπάσταση «Το Γαϊτανάκι». Την μουσική της παράστασης έχει γράψει και επιμεληθεί η Νατάσα Μουσάδη η οποία και μας κάνιε την τιμή να μας μιλήσει για την παράσταση αυτή και την επιλογή της μουσικής.
Το «Το Γαϊτανάκι» είναι μια παράσταση που δεν θα πρέπει να λείψει από το φετινό ημερολόγιο των παιδικών παραστάσεων που θα παρακολουθήσουμε!
Έχετε δημιουργήσει την πρωτότυπη μουσική της παράστασης «Το Γαϊτανάκι». Ποια ήταν η μεγαλύτερη πηγή έμπνευσης για εσάς, το ίδιο το κείμενο ή οι μικροί θεατές;
«Το Γαϊτανάκι» της Ζωρζ Σαρή είναι ένα έργο που έχει βρεθεί πολλές φορές μπροστά μου, σε πολύ διαφορετικές φάσεις της ζωής μου. Το θυμάμαι ως παιδί να μας το διαβάζει η δασκάλα στο σχολείο και να τραγουδάω το τραγούδι του συνεχώς, μαγεμένη από το θάρρος του κυρ Νικόλα και την υπέροχα αυτονόητη ιδέα του παραμυθιού. Μετέπειτα ως έφηβη, διαβάζοντας έργα της Ζωρζ Σαρή εμφανίστηκε πάλι. Ως φοιτήτρια, «γνωρίζοντας» τον πραγματικό Νικόλα το Γαρύφαλλο -την έμπνευση του έργου- και τώρα πια, ως «μεγάλη» όπου καλέστηκα να βρω τη δική μου δημιουργική θέση μέσα σε αυτό. Στην παράστασή μας λέμε πως «όποιος θέλει ν’ αλλάξει τον κόσμο, αγαπάει τον κόσμο σαν παιδί, και σαν παιδί μένει για πάντα νέος». Αυτή είναι και η δική μου πηγή έμπνευσης, το νήμα που συνδέει τον 7χρονο εαυτό μου με το σήμερα. Εκείνη η ιδέα που χτίστηκε στο παιδί που ήμουν και καίει ακόμα ζωντανή μέσα μου είναι αυτή που θέλω να ακουμπήσει τόσο στα παιδιά, όσο και στους «μεγάλους» που έρχονται στην παράστασή μας. Η πεποίθηση δηλαδή ότι αυτός ο κόσμος μπορεί να αλλάξει και να αγκαλιάσει όλους όσους τον αγαπούν ειλικρινά, όπως τα παιδιά.
Η παράσταση ανεβαίνει μ’ αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση της Ζωρζ Σαρή. Τι κάνει το «Γαϊτανάκι» τόσο επίκαιρο;
«Το Γαϊτανάκι» πραγματεύεται δύσκολα ζητήματα όπως ο πόλεμος, η εκμετάλλευση ή η κοινωνική καταπίεση, αλλά και όμορφα, όπως το δίκιο, η πίστη στην ιδέα και στην αλλαγή, η φιλία, η συντροφικότητα. Αν κοιτάξουμε τον κόσμο κατάματα, θα δούμε πως όλα αυτά αποτελούν πραγματικότητα. Ζούμε σ’ έναν κόσμο όπου η βία, η εκμετάλλευση και η αδικία είναι στο κάδρο και είτε εμφανίζονται με τη φρικτή μορφή του πολέμου, είτε με την άλλη όψη του, την ανέχεια, την ακρίβεια, το φόβο, την απαξίωση για τη ζωή συνολικά. Καθημερινά στη χώρα μας -και όχι μόνο- γινόμαστε μάρτυρες τραγικών γεγονότων και άκρατου κυνισμού. Όμως ο κόσμος δεν είναι μόνο αυτός. Ανάμεσα στους ανθρώπους υπάρχει νοιάξιμο, αλληλεγγύη, υπάρχει αγάπη για το αληθινά «ωραίο». Υπάρχουν με άλλα λόγια οι άνθρωποι που ονειρεύονται και λαχταρούν έναν άλλο -όμορφο και ειρηνικό- κόσμο. Η Ζωρζ Σαρή αυτό το είδε καθαρά και για μας αυτό είναι το πιο σπουδαίο και το πιο επίκαιρο. Απέναντι σε κάθε ασχήμια και δυσκολία, να στέκεται κανείς με θάρρος χωρίς να χάνει την ελπίδα και την ανθρωπιά του, χωρίς να ξεχνάει πως αυτό θα έπρεπε να είναι το «κανονικό» και να παλεύει γι’ αυτό με όλη του τη δύναμη. Από το πιο μικρό, τη φροντίδα ενός λουλουδιού, μέχρι το πιο μεγάλο, την απόφαση, την αλλαγή, «Το Γαϊτανάκι».
Πόσο δύσκολο είναι να βάλεις μουσική σε μια τόσο γνωστή κι αγαπημένη ιστορία;
Η αλήθεια είναι ότι είναι δύσκολο αλλά ταυτόχρονα πολύ ενδιαφέρον. Και το πιο ενδιαφέρον είναι ότι για μένα «Το Γαϊτανάκι» είναι μια ιστορία με πολλές αναφορές, συνεπώς προσπάθησα αρκετά ώστε να βρω την ισορροπία μεταξύ του προσωπικού και του συλλογικού. Αγαπώ βαθιά τα παιδιά, τα σέβομαι και τα υπολογίζω περισσότερο από τον καθένα και λατρεύω να γράφω μουσική για αυτά. Αν κάτι λοιπόν με βοήθησε καταλυτικά, είναι η αφαιρετική σκέψη των ίδιων των παιδιών. Η ικανότητά τους να λένε την αλήθεια απλά και κατανοητά, με νοιάξιμο και φροντίδα, χωρίς φαμφάρες και φιοριτούρες. Έτσι προσέγγισα τη μουσική της ιστορίας. Ήθελα να μπορεί να λέει την αλήθεια απλά, με φροντίδα και αγάπη, να «απαντάει» απέναντι στη σκληρότητα, με ομορφιά και ελπίδα.
Η μουσική σας παίζεται ζωντανά επί σκηνής. Πώς αντιδρούν τα παιδιά;
Αρχικά, τα παιδιά λατρεύουν τη ζωντανή μουσική. Πάντα τους κεντρίζει το ενδιαφέρον, τα μαγεύει και συνεπαίρνονται από τον ήχο των φυσικών οργάνων. Η ζωντανή αλληλεπίδραση μεταξύ παιδιών και μουσικών – ηθοποιών, είναι σε κάθε παράσταση μοναδική, καθώς είναι μία δυναμική διαδικασία που αποτυπώνει τη συγκεκριμένη στιγμή. Στην πρεμιέρα της παράστασης, είχα τεράστια αγωνία μέχρι να δω την αντίδραση των παιδιών, κύρια απέναντι στο κεντρικό τραγούδι. Και εκεί συνέβη κάτι μαγικό. Μόλις ξεκίνησε το τραγούδι, ξεκίνησαν κι αυτά να τραγουδούν σχεδόν αυτόματα, σα να το ήξεραν από πάντα. Με τρομερή ευκολία «μπήκαν» στην καινούρια μουσική, χωρίς δισταγμό, αλλά με σιγουριά και χαμόγελο. Αυτό συνεχίζει μέχρι και σήμερα, γεμίζοντάς με κάθε φορά χαρά και αισιοδοξία.
«Το Γαϊτανάκι» θίγει σκληρά θέματα, όπως αυτό του πολέμου. Η μουσική είναι ένα εργαλείο ώστε να περάσουν τα μηνύματα στα παιδιά με τον πιο σαφή αλλά και ήπιο τρόπο;
Ο Ιάκωβος Καμπανέλης στο «Μεγάλο μας Τσίρκο» λέει: «Τι κάνουμε όταν θέλουμε να πούμε κάτι και η κουβέντα μας δεν το χωράει; Το στρίβουμε στο τραγούδι.» Αυτό νομίζω, συμβαίνει στη ζωή εντός και εκτός σκηνής, από τη γέννηση της ανθρωπότητας μέχρι και σήμερα. Ο άνθρωπος τραγουδάει τα πιο δύσκολα, ανεξήγητα, μεγάλα και έντονα πράγματα της ζωής, με σκοπό να τα καταλάβει, να τα εξηγήσει και να τα επικοινωνήσει. Και τραγουδώντας, ενώνεται με τους άλλους ανθρώπους, φεύγει απ΄ τη μονάδα και γίνεται ομάδα. Υπό αυτή την έννοια, η μουσική ναι, είναι ένα πολύτιμο εργαλείο να θίξουμε τέτοια θέματα στα παιδιά. Να τα θέσουμε υπό συζήτηση όχι με σκοπό να τρομάξουμε, αλλά να εμπνεύσουμε, να προβληματίσουμε και να δώσουμε ελπίδα.
Το «Αν όλα τα παιδιά της Γης» είναι πολυπαιγμένο τραγούδι. Από πού εμπνευστήκατε για να του δώσετε μια φρέσκια προσέγγιση;
Η αλήθεια είναι πως η μουσική του κεντρικού τραγουδιού ήταν τόσο έντονα χαραγμένη στο μυαλό μου που στην αρχή ό, τι και να έκανα πάντα γυρνούσα εκεί. Παρόλα αυτά, μέσα στη διάρκεια της δημιουργικής διαδικασίας και συζητώντας με το σκηνοθέτη της παράστασης Γιώργο Τσαγκαράκη βρήκα τα δικά μου πατήματα. Το τραγούδι αυτό παίζει καθοριστικό ρόλο στη συνολική δομή της μουσικής, είναι πρακτικά μία διακριτή ενότητα μέσα σε αυτή και συνολικά στην παράσταση. Εμφανίζεται αυτούσιο αλλά και εμβόλιμα μέσα στα άλλα τραγούδια, σε κομβικές στιγμές στη δράση του έργου, στιγμές καθοριστικές για το ταξίδι του κυρ Νικόλα. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι η ελπίδα, η φροντίδα, το νοιάξιμο, που υπάρχουν και ζεσταίνουν τη ζωή μας σε κάθε συνθήκη. Η εκδοχή μου για το τραγούδι κρατάει όλα τα δομικά στοιχεία των παιδικών τραγουδιών. Με απλά λόγια, είναι ένα τραγούδι φτιαγμένο για τα παιδιά όλου του κόσμου και κουβαλάει την ελπίδα πως σύντομα, θα βρεθούν όλα μαζί σ’ ένα πελώριο γαϊτανάκι που θα αγκαλιάσει ολόκληρη τη γη και ό, τι όμορφο υπάρχει πάνω σ’ αυτή.
Ευχαριστούμε την Νατάσα Μουσάδη για την όμορφη συζήτηση !
