Το να υιοθετήσει κανείς έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής μπορεί να αποδειχθεί αρκετά δύσκολο. Οι απαιτήσεις της καθημερινότητας, οι γρήγοροι ρυθμοί, το άγχος, συχνά έχουν ως αποτέλεσμα να παραμελούμε τον εαυτό μας και να μην αφουγκραζόμαστε τις ανάγκες του. Ωστόσο, ποτέ δεν είναι αργά να αντικαταστήσουμε τις κακές μας συνήθειες με ένα πιο υγιές lifestyle. Το πρώτο, και πιο σημαντικό βήμα, είναι να το θέλουμε ειλικρινά και να είμαστε πρόθυμοι να πασχίσουμε για να το καταφέρουμε.
Ειδικά στη σημερινή εποχή, οι επικρατούσες συνθήκες, με την πανδημία να εξακολουθεί να αποτελεί απειλή για όλους μας, απαιτούν από εμάς να προσέχουμε την υγεία μας όσο περισσότερο μπορούμε. Αυτό όμως δεν πρέπει να περιοριστεί αποκλειστικά στη χρήση μάσκας και αντισηπτικού, αλλά χρειάζεται μία πιο ολιστική αντιμετώπιση. Χρειάζεται να φροντίσουμε για την ψυχική και σωματική μας ευεξία (well-being) και να αναγάγουμε τον υγιεινό τρόπο ζωής σε έξη, συνήθεια δηλαδή, όπως έλεγε ο Αριστοτέλης.
Πώς θα το πετύχουμε λοιπόν αυτό;
Αρχικά, αλλάζοντας τον τρόπο σκέψης μας και τυχόν δυσλειτουργικά γνωστικά σχήματα που μας κάνουν να νομίζουμε ότι η υγεία δεν υπόκειται στον έλεγχό μας, ότι είναι θέμα των γιατρών και ότι “αν είναι να τύχει, θα σου τύχει”. Μέγα λάθος. Οφείλουμε να γνωρίζουμε ότι η υγεία μας είναι δική μας ευθύνη κι όπως ακριβώς μπορούμε να συμβάλουμε στην επιδείνωσή της, έτσι μπορούμε και να τη βελτιώσουμε. Εάν το αναγνωρίσουμε αυτό, έχουμε ήδη κάνει ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση και πλέον το να αλλάξουμε συνήθειες παύει να μοιάζει τόσο ουτοπικό.
Αυτό που κρίνεται εξίσου σημαντικό στον αγώνα μας για την υιοθέτηση υγιεινών συνηθειών, είναι το κίνητρο, το οποίο μπορεί να πάρει είτε τη μορφή στόχου, είτε τη μορφή ανταμοιβής. Ως γνωστόν, όταν θέτεις κάποιον στόχο και θέλεις να τον κατακτήσεις, γίνεται πολύ πιο εύκολη η όλη προσπάθεια. Για παράδειγμα, θέλεις να αδυνατίσεις, για να μπορέσεις να ξαναφορέσεις το αγαπημένο σου φόρεμα ή θες να κοιμάσαι περισσότερο για να μπορείς να αποδίδεις καλύτερα στη δουλειά σου. Κάθε στόχος, όσο μικρός κι αν είναι φαινομενικά, έχει σημαντικό αντίκτυπο, αρκεί να είναι εφικτός και βραχυπρόθεσμος. Αν θέσεις κάποιον άπιαστο στόχο και δεν τα καταφέρεις, η ματαίωση που θα επέλθει, πιθανώς να έχει συντριπτικές επιπτώσεις για την ψυχολογία σου και να σε ωθήσει στην εγκατάλειψη της προσπάθειας. Ακόμη, εκτός από τους στόχους, οι ανταμοιβές που επιλέγεις για την υγιεινή συμπεριφορά, απελευθερώνουν ντοπαμίνη, γεγονός που καθιστά πιο πιθανό ότι θα επαναλάβεις τη συμπεριφορά για να πάρεις την ανταμοιβή. Για παράδειγμα, εάν θέλεις να γυμνάζεσαι περισσότερο αλλά μισείς το γυμναστήριο, θα πρέπει να συνδυάσεις την όλη διαδικασία μ’ένα ευχάριστο γεγονός, όπως να πηγαίνεις με έναν φίλο ή φίλη.
Αφού έχεις ορίσει τα κίνητρα και τους στόχους που θέλεις να επιτύχεις, πρέπει να προσαρμόσεις το περιβάλλον σου με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνεις την προσπάθειά σου. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να ρυθμίσεις όλους εκείνους τους εξωγενείς παράγοντες που ίσως σε κάνουν να αποκλίνεις από τον στόχο σου. Για παράδειγμα, εάν θέλεις να τρως πιο υγιεινά, πρέπει να σταματήσεις να πηγαίνεις σε εστιατόρια που προσφέρουν junk food. Το περιβάλλον ωστόσο, δεν αναφέρεται μόνο στον χώρο όπου βρίσκεσαι αλλά και στον κοινωνικό σου περίγυρο. Ένα υποστηρικτικό δίκτυο φίλων που σε ενθαρρύνουν, μπορεί να βοηθήσει πάρα πολύ, ενώ από την άλλη, άνθρωποι οι οποίοι εκπέμπουν τοξικότητα, προσπαθούν να υποτιμήσουν την προσπάθειά σου ή αναλώνονται οι ίδιοι σε κακές συνήθειες και προσπαθούν να σε επηρεάσουν, θα δυσχεράνουν την προσπάθεια σου.
Τέλος, πρέπει να θυμάσαι το εξής ρητό: “Επανάληψη μήτηρ πάσης μαθήσεως”. Ο καλύτερος τρόπος για να κατακτήσεις μία συμπεριφορά είναι να την επαναλαμβάνεις αδιαλείπτως και με τρόπο συστηματικό. Δηλαδή, αν θες να κοιμάσαι πιο νωρίς, δεν αρκεί να πας νωρίς για ύπνο μόνο μια φορά. Πρέπει κάθε μέρα να πηγαίνεις για ύπνο την ίδια ώρα, έως ότου ο οργανισμός σου συνηθίσει. Μάλιστα, για την πλήρη υιοθέτηση της συμπεριφοράς μπορεί να περάσει μέχρι και μία περίοδος 9 μηνών. Το παν είναι να μην απογοητευόμαστε και να συνεχίζουμε να επαναλαμβάνουμε τη συμπεριφορά όσο χρειαστεί.
Επομένως, η αλλαγή του τρόπου ζωή μας είναι κάτι το εφικτό. Πάνω απ’ όλα χρειάζεται η πρόθεση, η οποία ωστόσο δεν είναι επαρκής από μόνη της. Θέλει μεθοδικότητα και πρόγραμμα, καθώς επίσης και πίστη στον εαυτό μας ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Μόνο έτσι θα επέλθει ουσιαστική και μόνιμη αλλαγή.
