Από το 2002, ο Διεθνής Οργανισμός που ανήκει στο σύστημα των Ηνωμένων Εθνών, δηλαδή, η UNESCO, αναγνώρισε την ανάγκη του ανθρώπου για στοχασμό, σχετικά με τα σύγχρονα προβλήματα που απασχολούν την ανθρωπότητα, θεσπίζοντας έτσι κάθε τρίτη Πέμπτη του Νοέμβρη την Παγκόσμια Ημέρα Φιλοσοφίας. Με αφορμή τον εορτασμό της, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών προτρέπει τα κράτη μέλη, να διοργανώσουν στον τομέα του πολιτισμού και της εκπαίδευσης, εκδηλώσεις και συζητήσεις για επίκαιρα θέματα γύρω από τον άξονα της φιλοσοφίας.
Τι είναι όμως αυτή η “Φιλοσοφία” και γιατί είναι τόσο σημαντική;
Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα έχουν γίνει πολλές προσπάθειες να δοθεί ένας σαφής και ικανοποιητικός ορισμός για την έννοια της φιλοσοφίας, όμως αυτό δεν έχει γίνει εφικτό, καθώς είναι μια πολυδιάστατη και πολύπλευρη έννοια η οποία είναι δύσκολο να ορισθεί πλήρως.
Ετυμολογικά η λέξη Φιλοσοφία είναι σύνθετη και προκύπτει από το αρχαίο ρήμα φιλεῖν που σημαίνει αγαπώ + σοφία= η αγάπη για την σοφία.
Εννοιολογικά η Φιλοσοφία είναι η επιστήμη η οποία ερευνά θεμελιώδη ερωτήματα που σχετίζονται με τον κόσμο και τον άνθρωπο, όπως επίσης και το σύνολο των πεποιθήσεων ενός ατόμου ή ενός συνόλου.
Η φιλοσοφία είναι μία έννοια η οποία δεν ανήκει σε κανέναν, όλοι έχουν δικαίωμα σε αυτή αφού όλοι την έχουν ανάγκη.
Ιστορικά τώρα, η Φιλοσοφία γεννήθηκε στην αρχαία Ελλάδα από την ανάγκη που είχαν οι άνθρωποι της εποχής, να εξηγήσουν τον κόσμο γύρω τους, ανάγκη η οποία εξακολουθεί να παραμένει έως και σήμερα. Πιο συγκεκριμένα, η Φιλοσοφία γεννιέται τον 6ο και 5ο αιώνα π.Χ. ως ένας νέος τρόπος εξήγησης του κόσμου, από τους Προσωκρατικούς και συγκεκριμένα τον όρο εισήγαγε ο μαθηματικός Πυθαγόρας. Οι Προσωκρατικοί, λοιπόν, ήταν αυτοί που άνοιξαν τον δρόμο, αφού εναντιώθηκαν στον μύθο, την δεισιδαιμονία και έγιναν κήρυκες και ήρωες του ελεύθερου πνεύματος. Ύστερα ακολούθησαν ο Σωκράτης, οι σοφιστές, ο Πλάτωνας, ο Αριστοτέλης, που ο καθένας ξεχωριστά την προσέγγισε από δική του οπτική γωνία και άφησε το προσωπικό του στίγμα σε αυτή.
Γιατί είναι όμως τόσο σημαντική η Φιλοσοφία που εξακολουθεί να μας απασχολεί μέχρι και σήμερα;
Θυμάμαι και εγώ να έχω την ίδια ακριβώς απορία, όταν ήμουν μαθήτρια της Β’ Λυκείου και ήρθα σε πρώτη επαφή με το σχολικό βιβλίο της Φιλοσοφίας. Αν και ήμουν από τότε λάτρης των θεωρητικών μαθημάτων και είχα ήδη αποφασίσει ποια κατεύθυνση θα ακολουθούσα, οι Αρχές της Φιλοσοφίας,(όπως ονομαζόταν τότε το μάθημα), ομολογώ να πω, πως μου είχε κάνει την ζωή μου αρκετά δύσκολη. Ήταν μια σχέση μίσους και πάθους. Κατέβαλα μεγάλη προσπάθεια για να την καταλάβω, χωρίς μεγάλη επιτυχία. Τα πράγματα (ευτυχώς για καλό όλων μας) άλλαξαν στην Γ΄ Λυκείου, όπου αποτελώντας πλέον μάθημα κατεύθυνσης (ο Φιλοσοφικός λόγος, ή αλλιώς το γνωστό που λέμε εμείς οι θεωρητικοί) και χάρη στη μοναδική και αγαπημένη μου δασκάλα των Πανελληνίων, επιτέλους κατάλαβα την ουσία της Φιλοσοφίας. Θυμάμαι ακόμη την Ιδανική Πολιτεία του Πλάτωνα, τα Ηθικά Νικομάχεια και τα Πολιτικά του Αριστοτέλη.
Περισσότερο από όλα είχα ξεχωρίσει την Πλατωνική Πολιτεία, όχι γιατί ήταν πιο εύκολη στην κατανόηση και στην αποστήθιση, αλλά για τον τρόπο που εξέταζε κάποια θέματα που αποδείχθηκαν διαχρονικά και επίκαιρα.
Ο Πλάτωνας αναλύει τη δικαιοσύνη, την παιδαγωγική και την παθολογία που παρουσιάζουν οι πολιτείες. Στην σημερινή εποχή κυριαρχεί η αδικία, η ατομικότητα, η έλλειψη παιδείας και η διαφθορά του πολιτικού – πολιτειακού συστήματος, τα ίδια ακριβώς προβλήματα, δηλαδή που αναφέρει ο Πλάτωνας στην Πολιτεία του και δίνει λύσεις σε αυτά.
Καταλήγουμε στο ότι τα θέματα της Φιλοσοφίας είναι διαχρονικά και επίκαιρα, για αυτό πρέπει να προσπαθήσουμε να την κατανοήσουμε και να την εντάξουμε στην ζωή μας. Μέσα από τον κοινό στοχασμό ίσως καταφέρουμε να βρούμε λύση σε σύγχρονα θέματα που ταλανίζουν την ανθρωπότητα και να φτιάξουμε τη δική μας σύγχρονη Ιδανική Πολιτεία.
