Το φαινόμενο του φανταστικού φίλου είναι ένα κοινωνικό και ψυχολογικό φαινόμενο που συναντάται συνήθως σε παιδιά προσχολικής ηλικίας (3-5 ετών). Μέσω της φαντασίας του παιδιού, δημιουργείται μία φιλία μεταξύ του ίδιου και ενός φανταστικού προσώπου. Όταν ένας γονέας αντιληφθεί πως το παιδί του έχει έναν φανταστικό φίλο, συνήθως τρομάζει και ανησυχεί. Είναι όμως το φαινόμενο αυτό πράγματι ανησυχητικό ή πρόκειται για ένα φυσιολογικό και υγιές παιχνίδι αυτής της ηλικίας;
Είναι αρκετά συχνό, τα παιδιά να δημιουργούν με τη φαντασία τους ένα πρόσωπο με το οποίο μιλούν και παίζουν. Δίνουν στο άτομο αυτό όνομα και φέρονται λες και υπάρχει στην πραγματικότητα. Οι γονείς ανησυχούν ότι τα παιδιά έχουν δυσκολία στο να διακρίνουν την πραγματικότητα από τη φαντασία αλλά αυτό δεν είναι απολύτως αληθές. Τα περισσότερα παιδιά αντιλαμβάνονται ότι ο φανταστικός τους φίλος δεν υπάρχει πραγματικά.
Είναι πιο πιθανό ένα κορίτσι να έχει έναν φανταστικό φίλο συγκριτικά με ένα αγόρι. Τα κορίτσια αισθάνονται την ανάγκη να φροντίσουν το φανταστικό αυτό πρόσωπο, ενώ τα αγόρια επιλέγουν να δώσουν στον χαρακτήρα υπερφυσικές ιδιότητες. Συνήθως το φαινόμενο συναντάται μέχρι την ηλικία των 7 ετών, όπου τα παιδιά αποχωρίζονται τον φανταστικό τους φίλο.
Πολλοί θεωρούν ότι ένα παιδί χρειάζεται να είναι μοναχικό και ντροπαλό προκειμένου να βάλει στη ζωή του ένα φανταστικό πρόσωπο. Αυτό όμως δεν είναι αλήθεια. Τα παιδιά αυτά πολλές φορές είναι πιο κοινωνικά και διαθέτουν περισσότερη δημιουργική σκέψη από τα παιδιά που δεν έχουν κάποιον φανταστικό φίλο.
Υπάρχουν, επίσης, περιπτώσεις ακόμα και ενηλίκων που έχουν κάποιο φανταστικό φίλο. Το γεγονός αυτό από μόνο του δεν είναι απαραίτητα ανησυχητικό καθώς φαίνεται να συνδέεται με την ύπαρξη ενός φανταστικού φίλου κατά την παιδική ηλικία. Αν το άτομο όμως ακούει φωνές, βλέπει πράγματα που δεν υπάρχουν, ενδεχομένως να υπάρχει κάποια ψυχική διαταραχή όπως η σχιζοφρένεια.
Ποιοι είναι όμως οι λόγοι που ένα παιδί έχει την ανάγκη να δημιουργήσει έναν φανταστικό φίλο;
Τα παιδιά αυτής της ηλικίας παίρνουν ενθάρρυνση και ακολουθούν τις συμβουλές που τους δίνουν οι φανταστικοί φίλοι. Είναι η παρέα τους με την οποία περνούν χρόνο, παίζουν μαζί και τους βοηθά να μειώσουν τη μοναξιά που ενδεχομένως να βιώνουν. Μέσω της αλληλεπίδρασης, έστω και της φανταστικής, το παιδί υιοθετεί κάποιους ρόλους. Αυτό τον βοηθά να ανακαλύπτει και να υιοθετεί, κατά συνέπεια, νέες συμπεριφορές. Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία ανακαλύπτουν συνεχώς νέα πράγματα, μερικά από τα οποία μπορεί να τα τρομάζουν. Με τη βοήθεια των φανταστικών φίλων αισθάνονται πιο γενναία και ικανά να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους. Λειτουργούν δηλαδή σαν ένας μηχανισμός προστασίας αλλά και ενθάρρυνσης.
Ποια είναι η στάση του γονέα;
Τη στιγμή που ένας γονέας παρατηρήσει το παιδί του να μιλά ή να παίζει με ένα φανταστικό φίλο απαιτείται αρχικά ψυχραιμία. Δεν είναι σωστό να μαλώσει, να τρομάξει ή ακόμα και να κοροϊδέψει το παιδί. Είναι σημαντικό να συζητήσει μαζί του για τον φανταστικό του φίλο, να μάθει πληροφορίες για αυτόν προκειμένου να ανακαλύψει πώς βοηθιέται το παιδί από τη φανταστική αυτή φιλία.
Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που ο φανταστικός φίλος παροτρύνει το παιδί να κάνει πράγματα βίαια ή να τον τρομάζει η παρουσία του. Αν ο γονέας αντιληφθεί κάτι τέτοιο, μπορεί να ζητήσει βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας για να μάθει πώς να διαχειριστεί με σωστό τρόπο την κατάσταση.
Σε κάθε περίπτωση ο γονέας χρειάζεται να συζητήσει με το παιδί με ήρεμο τρόπο για να καταλάβει ποια ανάγκη οδήγησε στην εμφάνιση του φανταστικού φίλου και ποιες είναι οι συνθήκες που τη συντηρούν.
