Από την εμπειρία μου τόσο ως εκπαιδευτικός αλλά και ως φίλος οικογενειών με παιδιά ακούω πολύ συχνά γνώμες, κυρίως γονέων, για αυτούς τους “διαόλους” που έχουν καταστρέψει την καθημερινότητα των παιδιών τους και δεν ενισχύουν τη φαντασία όπως συνέβαινε παλαιότερα με το παιχνίδι στις αλάνες και τις πλατείες. Ταυτόχρονα όμως παρατηρώ πως το ίδιο μέσο αποτελεί “σωτήρια λύση” όταν πρόκειται να απασχοληθούν τα ίδια παιδιά μέσα στο σπίτι, καθώς οι γονείς δεν είναι σε θέση να το κάνουν οι ίδιοι, είτε χρονικά είτε ποιοτικά. Δεν θα σταθώ περισσότερο στο κοινωνικό φαινόμενο δαιμονοποίησης ή θεοποίησης της τεχνολογίας, το οποίο ενδεχομένως να αναλύσω σε επόμενο άρθρο, αλλά κυρίως στις ώρες που πράγματι αφιερώνουν τα παιδιά όλο και νεαρότερης ηλικίας μπροστά σε μία οθόνη και στο ενδεχόμενο αξιοποίησής τους.
Είναι δεδομένο πως η τεχνολογία έχει μπει στη ζωή μας για τα καλά. Αδυνατώ να σκεφτώ σπίτι χωρίς, τουλάχιστον, δύο smartphones, έναν υπολογιστή, ενδεχομένως ένα Tablet και ίσως, γιατί όχι, μία SmartTV, καθώς καθένα από τα παραπάνω μπορεί να εξυπηρετεί κοινούς σκοπούς αλλά με διαφορετικό τρόπο και σε ξεχωριστές ανάγκες. Επομένως το να αποτρέπουμε ένα παιδί να χρησιμοποιήσει κάτι από τα παραπάνω όταν εμείς οι ίδιοι εξαρτόμαστε άμεσα από αυτό είναι, αν όχι ειρωνικό, τουλάχιστον αδύνατο.
Τι κάνουμε λοιπόν για αυτό; Πώς το περιορίζουμε; Πρέπει να το περιορίσουμε;
Για να απαντήσω θα χρησιμοποιήσω ως παράδειγμα λόγια από την ομιλία του Αναστάσιου Μαρκουίζου (γνωστός ως Ιαβέρης), σπουδαίου Έλληνα οδηγού αγώνων αυτοκινήτου, σχετικά με τη χρήση κράνους πάνω στις μοτοσυκλέτες. Αναφέρει λοιπόν ο Ιαβέρης: “Το σύστημα προσπαθεί να προσεγγίσει τους νέους μέσω του φόβου. Τι λέει για το κράνος; Βάλε κράνος μη σκοτωθείς, βάλε κράνος μη πληρώσεις πρόστιμο. Πού προσδοκά σε 15, 19, 20 χρονών άνθρωπο; Σε φόβο. Φοβάται ένας 15χρονος;” συνεχίζοντας “Γιατί φοράμε κράνος; Για να μην χτυπήσουμε εάν πέσουμε ή για να μην πέσουμε; Για να μην πέσουμε σας λέω εγώ. Βρείτε μου κάποιον που οδηγεί μοτοσυκλέτα (χωρίς κράνος) να τον βάλω σε μία ευθεία πηγαίνοντας με 100 χλμ. και να κοιτάζει τον αέρα κατάματα χωρίς να δακρύσει.” και καταλήγει “Η μοτοσυκλέτα είναι απολαυστικός τρόπος μεταφοράς. Πώς μπορείς να οδηγείς χωρίς καμία προστασία και να λες ότι απολαμβάνω κλαίγοντας, τρέχοντας μύξες, σάλια και τρώγοντας μύγες;”. (Το υπόλοιπο της ομιλίας μπορείτε να το δείτε από τον σύνδεσμο που θα αφήσω στο τέλος του άρθρου.) Τι προσπαθεί λοιπόν να περάσει με αυτό τον τρόπο ο Ιαβέρης; Πως το κράνος είναι σύμμαχος, εάν θες να πας γρηγορότερα και πιο ευχάριστα στον προορισμό σου, κερδίζοντας ταυτόχρονα και τον τομέα της ασφάλειας που εξαρχής τον τοποθετούσαμε σε δεύτερη μοίρα. Κάνει τον αναβάτη να δει το κράνος όχι ως “βάσανο” που του κλείνει την αναπνευστική οδό, αλλά ως εργαλείο για την απόλαυσή του.
Το παραπάνω το αναφέρω διότι επίσης συχνά ακούω τη φράση από τους γονείς “Κλείσε το γιατί θα πονέσουν τα μάτια σου” ή “Εάν δεν το κλείσεις σε πέντε λεπτά δεν έχει…”. Και θα ξανακάνω την ίδια ερώτηση και εγώ σε διαφορετικό κοινό τώρα: Φοβάται ο 7χρονος για την υγεία του; Και για πόσο θα τον νοιάζει το…; Θέλουμε να το κλείσει σε πέντε λεπτά ή να μάθει να το αξιοποιεί για την υπόλοιπη ζωή του; Εύλογα ωστόσο προκύπτει ένα νέο ερώτημα:
Και πώς θα το διδάξουμε αυτό κύριε δάσκαλε; Το μόνο που θέλουν να κάνουν με τα Tablets είναι να παίζουν.
Και είναι απόλυτα λογικό. Είναι ένα μέσο που κινεί άμεσα το ενδιαφέρον και μάλιστα προσφέρει άφθονες επιλογές για gaming ατελείωτων ωρών. Οι περισσότεροι γονείς έχουν καταδικάσει το gaming σε μικρές ηλικίες θεωρώντας πως είναι ικανό να επηρεάσει τον χαρακτήρα των παιδιών τους. Όμως για να απαντήσω θα χρησιμοποιήσω και πάλι λόγια από μία ομιλία της Jane McGonigal στο Ted Conference, σχεδιάστριας ηλεκτρονικών παιχνιδιών και με πολύ ενδιαφέρουσες διδακτορικές μελέτες πάνω στην επιρροή των παιχνιδιών στη ζωή μας. Αναφέρει λοιπόν, η Jane McGonigal:
«Το μέσο νεαρό άτομο σήμερα σε μια χώρα με ισχυρή κουλτούρα παιχνιδιών θα έχει ξοδέψει 10.000 ώρες σε onlineπαιχνίδια, μέχρι την ηλικία των 21. Οι 10.000 ώρες είναι ένας πραγματικά ενδιαφέρων αριθμός για δύο λόγους. Πρώτα απ’όλα, για τα παιδιά στις Η.Π.Α. οι 10.080 ώρες είναι ο ακριβής χρόνος που θα ξοδέψουν στο σχολείο από την πέμπτη τάξη μέχρι να τελειώσουν το λύκειο αν δε χάσουν ούτε ώρα.»
«Κάποιοι από εσάς έχουν μάλλον διαβάσει το νέο βιβλίο του Malcolm Gladwell με τίτλο Outliers (ακραίοι). Έτσι, θα έχετε ακούσει για τη θεωρία του σχετικά με την επιτυχία, τη θεωρία επιτυχίας των 10.000 ωρών.
Είναι βασισμένη στη σπουδαία έρευνα στη γνωσιακή επιστήμη που λέει ότι αν επενδύσουμε 10.000 ώρες στη συστηματική μελέτη οποιουδήποτε θέματος μέχρι την ηλικία των 21, θα γίνουμε εξπέρ σε αυτό.»
Πού καταλήγουμε, λοιπόν, μετά από όλα αυτά; Πρώτον, ότι είναι πιο χρήσιμο αντί να περιορίζουμε τις νέες τεχνολογίες (Tablets αφού τώρα αναφερόμαστε σε αυτά), πράγμα αδύνατο και ασύμφορο καθώς έχουν ενταχθεί πλήρως στις ζωές μας, να τις χρησιμοποιούμε υπέρ μας. Δεύτερον, ότι τα παιχνίδια δεν συμβάλλουν μόνο στη διασκέδαση του παίχτη αλλά και σε ένα σωρό άλλους παράγοντες, τους οποίους θα έχω την ευκαιρία να εκθέσω αναλυτικά σε επόμενο άρθρο, οι οποίοι κυρίως μπορούν να λειτουργήσουν ως εργαλεία για την καλύτερη κατανόηση των εκπαιδευτικών αντικειμένων. Τρίτον, πως δεν κάνει ζημιά η έκθεση, αλλά η υπερβολική έκθεση. Η αλόγιστη και ανεξέλεγκτη έκθεση των παιδιών στο διαδίκτυο και σε παιχνίδια δεν επιφυλάσσει μόνο κινδύνους αλλά και μπόλικο χαμένο χρόνο από μία σωστή και έξυπνη αξιοποίησή του.
Ως εκπαιδευτής ρομποτικής σε ηλικίες πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης πολλές φορές αντιλαμβάνομαι τον δισταγμό στα μάτια των γονέων όσον αφορά το χρόνο που θα αφιερώνουν τα παιδιά “μπροστά από μία οθόνη”. Με το παρόν άρθρο προσπαθώ να μεταφέρω τα οφέλη της σωστής χρήσης του παραπάνω μέσου καθαρά ως εργαλείο, μηχάνημα όπως θα έλεγαν οι παλαιότεροι, που μας εξυπηρετεί και μας κάνει όχι μόνο να “κινούμαστε καλύτερα αλλά και ασφαλέστερα” σε έναν κόσμο γεμάτο από νέες τεχνολογικές ανακαλύψεις αλλά και παγίδες.
Στην τάξη της ρομποτικής το Tablet γίνεται εργαλείο μάθησης εκπαιδευτικών αντικειμένων. Ο μαθητής το χρησιμοποιεί για να μπορέσει να προγραμματίσει το ρομποτάκι της ομάδας του και με απώτερο σκοπό να μάθει από αυτό. Στο τέλος της ώρας μαθαίνει πως αυτό που υπήρχε μπροστά στα μάτια του, δεν θα του προσφέρει απλώς χαρά και δημιουργικότητα όση ώρα είναι ανοιχτό, αλλά και να περάσει στο επόμενο πείραμα που θα του ζητηθεί να εκτελέσει. Θα λειτουργήσει ως σύνολο στη σκέψη του από μία ευχάριστη εμπειρία.
Θα κλείσω με μία φράση ως συμβουλή προς τους μεγάλους της παρέας:
Τα σχολεία θα πρέπει να είναι το πιο όμορφο μέρος σε κάθε πόλη και χωριό – τόσο όμορφο που η τιμωρία για τα άτακτα παιδιά πρέπει να είναι η απαγόρευση να πηγαίνουν στο σχολείο την επόμενη μέρα.
OscarWilde
