Η Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου, την ημέρα που γεννήθηκε ο μεγάλος Δανός παραμυθάς Χανς Κρίστιαν Άντερσεν. Την καθιέρωσε η Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα (Ιnternational Board on Books for Young People – ΙΒΒΥ) το 1966. Σε όλες τις χώρες συγγραφείς, εικονογράφοι, μεταφραστές, βιβλιοθηκάριοι, εκδότες και εκπαιδευτικοί γιορτάζουν με τα παιδιά την παγκόσμια αυτή ημέρα με διάφορες εκδηλώσεις σε σχολεία, βιβλιοθήκες, βιβλιοπωλεία, πλατείες και άλλους χώρους, δείχνοντας έτσι την αγάπη και το ενδιαφέρον τους για τα βιβλία και το διάβασμα.
Οι ιστορίες είναι φτερά
που σε βοηθούν να πετάς ψηλά κάθε μέρα.
Η φετινή αφίσα της IBBY για την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου (2 Απριλίου 2022) έχει δει το φως της δημοσιότητας εδώ και μέρες! Το μήνυμα έγραψε ο πολυβραβευμένος συγγραφέας Richard Van Camp ενώ η αφίσα φιλοτεχνήθηκε από την επίσης πολυβραβευμένη εικονογράφο και συγγραφέα Julie Flett. Τη μετάφραση του μηνύματος στα ελληνικά έκανε η Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου!
Η δική μου αναγνωστική πρόταση με αφορμή μία μέρα σαν κι αυτή δε θα μπορούσε να αφορά ένα βιβλίο λιγότερο από ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ! Το σημερινό βιβλίο γνώσεων δεν είναι ένα τυχαίο βιβλίο… Βραβευμένο με το Βραβείο ΕΒΓΕ Εικονογράφησης για το 2020 αλλά και το σημαντικό βραβείο της IBBY (Greek IBBY- KYKLOS PAIDIKOY VIVLIOY) για το κείμενο, έλαβε επίσης και το βραβείο στην αντίστοιχη κατηγορία «Βιβλίο Γνώσεων» για παιδιά από τον ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ! Και αυτές είναι μόνο οι εγχώριες διακρίσεις του εν λόγω βιβλίου αφού αναγράφηκε και στον τιμητικό κατάλογο WHITE RAVENS 2020 ενώ αποτέλεσε φιναλίστ στη Διεθνή Έκθεση Εικονογραφημένου Βιβλίου του Πεκίνου (BIBF Ananas International Illustration Exhibition 2021).
Ο λόγος, φυσικά, για το «Πώς φτιάχνεται ένα παιδικό βιβλίο και οι συνέπειες για το περιβάλλον μας» που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Νεφέλη- Τσαλαπετεινός από το 2019 κερδίζοντας κοινό και κριτικούς!
Η τελευταία συνεργασία των αγαπημένων Ροδούλας Παππά και Κώστα Μαρκόπουλου, είναι το πρώτο εκπαιδευτικό εικονογραφημένο βιβλίο των εκδόσεων Νεφέλη- Τσαλαπετεινός…
“Πώς Φτιάχνεται Ένα Παιδικό Βιβλίο και οι συνέπειες για το περιβάλλον μας”. «EΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΓΙΑ ΟΣΟΥΣ ΔΙΑΒΑΖΟΥΝ, ΓΡΑΦΟΥΝ, ΑΓΟΡΑΖΟΥΝ, ΧΑΡΙΖΟΥΝ ΒΙΒΛΙΑ, ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΓΙΑ ΕΚΕΙΝΟΥΣ ΤΟΥΣ ΠΟΛΥ ΜΙΚΡΟΥΣ, ΠΟΥ ΚΟΙΤΟΥΝ ΜΟΝΟ ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥΣ», γράφει στο εξώφυλλο του βιβλίου και με βρίσκει απολύτως σύμφωνη! Ένα βιβλίο που προτείνεται από 4+ μα διαβάζεται άνετα και ευχάριστα ακόμη κι όταν αυτό το 4 μπαίνει σε διψήφιο αριθμό ηλικίας μετά από ένα 2, 3, 4, 5, 6!
“Πώς φτιάχνεται ένα βιβλίο; Πώς φτιάχνεται το χαρτί και το μελάνι; Τι είναι ένας εκδοτικός οίκος και ποιος είναι ο ρόλος του; Πώς μετατρέπονται σε βιβλίο το κείμενο μιας συγγραφέα και οι εικόνες ενός εικονογράφου; Τι συμβαίνει στο τυπογραφείο και στο βιβλιοδετείο; Και τι συνέπειες έχει για το περιβάλλον μας η παραγωγή ενός βιβλίου;”
Αν είστε δεινός αναγνώστης, μπορεί να νομίζετε πως γνωρίζετε τις απαντήσεις στις παραπάνω ερωτήσεις μα…think again… Η εν λόγω κυκλοφορία είναι μία εξαιρετική ευκαιρία να αναφερθούμε σε ολόκληρη τη διαδικασία παραγωγής των αγαπημένων μας βιβλίων· από το κόψιμο των δέντρων μέχρι το τυπογραφείο και την εκτύπωση! Ένα βιβλίο γνώσεων που θέλοντας να καλύψει τις ανάγκες των αναγνωστών παντός ηλικίας, περιέχει δύο κείμενα: Ένα με πιο μεγάλα γράμματα και συμπυκνωμένο περιεχόμενο για τους πολύ μικρούς αναγνώστες καθώς και για τους βιαστικούς μεγαλύτερους κι ένα δεύτερο εκτενέστερο με ακριβείς πληροφορίες πάνω στη θεματική κάθε δισέλιδου, για όσους θέλουν να μάθουν περισσότερα για το πώς πραγματικά φτιάχνεται ένα βιβλίο!
«Αρκούσε ένα άγγιγμα στο κοτσωμένο χάρτινο εξώφυλλο και στο υφασμάτινο κόκκινο δέσιμο στο πλάι, χωρίς ίχνος πλαστικού, για να καταλάβω ότι το Πώς φτιάχνεται ένα παιδικό βιβλίο θα αποκτήσει με σιγουριά μία θέση στη λίστα με τα αγαπημένα μου βιβλία…», γράφει η Ελίζα Σουφλή στο http://www.artharbour.gr/…/pos-ftiaxnetai-ena…/… // Πραγματικά αυτό το βιβλίο αξίζει μία θέση σε κάθε βιβλιοθήκη· δεν είναι μόνο η εξαιρετική δουλειά της Ροδούλας Παππά στα κείμενα ούτε οι υπέροχες εικαστικές δημιουργίες του Κώστα Μαρκόπουλου… Είναι η ουσιαστική γνώση που θα αποκομίσετε για όλα τα στάδια παραγωγής ενός βιβλίου… «Γιατί το βιβλίο δεν ξεκινά από την ώρα που ο υπεύθυνος εκδόσεων του αντίστοιχου εκδοτικού οίκου λαμβάνει ένα χειρόγραφο με μία ενδιαφέρουσα ιδέα αλλά αρκετά πιο πριν στα βάθη κάποιου δάσους ή -είθε- σε κάποιο εργοστάσιο ανακύκλωσης χαρτιού» γράφει η Ανέζα Κολόμβου στο ELNIPLEX.
Μπορεί να αγαπώ πολύ – μα πολύ – τα βιβλία μα δε γνώριζα, λόγου χάρη, πως για ένα πολύχρωμο βιβλίο σαν το συγκεκριμένο, χρησιμοποιούνται όλα κι όλα τέσσερα μελάνια (κυανό, ματζέντα, κίτρινο και μαύρο!). Επίσης δε γνώριζα πόση δουλειά έχει ένας διευθυντής δημιουργικού σε έναν εκδοτικό οίκο (εικάζω ούτε κι εσείς)! Με τα καλοδουλεμένα κείμενα όμως της Παππά μικροί-μεγάλοι θα κάνουμε ένα ταξίδι στις λεπτομέρειες εκείνες που κάνουν ένα βιβλίο – ΒΙΒΛΙΟ!
Θέλετε ένα μικρό παράδειγμα του πόσο βοηθητικά είναι τα κείμενα που αναφέρω συνέχεια; Στο δισέλιδο που αφορά την ανακύκλωση χαρτιού το σύντομο κείμενο έχει ως εξής: «Χαρτί για βιβλία μπορεί επίσης να φτιαχτεί από …χαρτί. Δηλαδή από την ανακύκλωση του χαρτιού που δε χρειαζόμαστε πια.» ενώ το εκτενέστερο κείμενο περιέχει έννοιες όπως πολτός, απομελανώνεται, λευκαίνεται… «Η ανακύκλωση είναι η λιγότερο επιβαρυντική για το περιβάλλον μας μέθοδος παρασκευής χαρτοπολτού και κατ’ επέκταση χαρτιού». Από τη βιομηχανία χαρτιού και τα μελάνια, τα κείμενα θέτουν επί τάπητος και εξετάζουν σε χρονολογική σειρά τι κάνει ένας συγγραφέας, ένας εικονογράφος, οι άνθρωποι του εκδοτικού οίκου, το τυπογραφείο, το βιβλιοδετείο… Ο Κώστας Μαρκόπουλος με τις εικόνες και τα χρώματά του, κάνει όλους τους συντελεστές οικείους και προσιτούς ενώ οι λεπτομέρειες που κρύβει στις εικόνες του μόνο απαρατήρητες δεν περνούν· τα τσαλακωμένα χαρτιά στο πάτωμα της συγγραφέα ή ο τακτοποιημένος πάγκος εργασίας του εικονογράφου που μόλις τελειώνει ΔΕΝ είναι και τόσο τακτοποιημένος, δίνουν πολλές νότες φρεσκάδας, ζωντάνιας και χιούμορ στο συγκεκριμένο βιβλίο γνώσεων!
Και αφού είδαμε πώς το βιβλίο αυτό μας εξηγεί το «Πώς φτιάχνεται ένα παιδικό βιβλίο» (όπου “παιδικό”, βάλτε οποιοδήποτε βιβλίο, μόνο που εδώ σπουδαίο ρόλο παίζει και η εικονογράφηση!), ας δούμε και τις συνέπειες για το περιβάλλον μας που αναφέρονται στον τίτλο… «Τυπώθηκε στην Ελλάδα, με μελάνια χαμηλής οσμής και χαμηλής μετανάστευσης, σε χαρτί 100% ανακυκλωμένο, με ουδέτερο pH και με πιστοποίηση FSC». Δύσκολες έννοιες, που εξηγούνται επαρκώς μέσα στα κείμενα του βιβλίου και γίνονται αφορμή για πολλές συζητήσεις… Με λόγια της ίδιας της δημιουργού… «Για να φτιαχτεί κάθε βιβλίο που φτάνει στα χέρια μας, τέθηκε σε κίνηση μια σειρά από βιομηχανίες, λιγότερο ή περισσότερο βαριές – και ρυπογόνες. (…) βλέπουμε ότι η παραγωγή ενός βιβλίου μπορεί να προκαλέσει δέος! Τα καλά νέα είναι ότι, όσο εξελίσσεται η τεχνολογία, οι βιομηχανίες αυτές γίνονται όλο και πιο φιλικές προς το περιβάλλον. Μπορούμε λοιπόν να ελπίζουμε ότι κάποτε θα λειτουργούν, όλες τους, σε αρμονία με αυτό». Οι περιβαλλοντικές συνέπειες ενός βιβλίου όμως –όπως αναφέρονται εκτενώς και σε ένα καλοδουλεμένο παράρτημα στο τέλος του βιβλίου- δε μας αποτρέπουν από το να αγοράζουμε βιβλία και αφού τα απολαύσουμε να τα ανταλλάσσουμε/χαρίζουμε/ανακυκλώνουμε!
Είτε στην τάξη είτε στο σπίτι, αυτό το βιβλίο γνώσεων θα συνοδευθεί από πολλές απορίες και αυτό θα είναι το μεγαλύτερο επίτευγμά του! Μία από τις σημαντικές συζητήσεις που μπορούμε να κάνουμε με τα παιδιά, πέραν των εμφανών, είναι αυτή για τον σεβασμό στη δουλειά και την προσφορά κάθε συντελεστή ενός βιβλίου ήτοι τα κατοχυρωμένα πνευματικά δικαιώματά τους! Με παιχνίδια ρόλων μπορούμε να γίνουμε εμείς συγγραφείς, εικονογράφοι και επιμελητές κειμένου και να δημιουργήσουμε εκ του μηδενός ένα βιβλίο! Όταν έρθει η ώρα να σημειώσουμε τους συντελεστές, ας κάνουμε ένα «τυχαίο» λάθος κι ας δώσουμε τα εύσημα για τις εικόνες σε ένα άλλο παιδί και όχι σε αυτό που τις δημιούργησε… Να είστε σίγουροι πως ο δημιουργός δε θα μείνει αμέτοχος και απαθής… Χιχι…
Όσο όμορφα κι αν προσπαθώ να σας περιγράφω αυτό το βιβλίο συμφωνώ με το «Μία εικόνα – χίλιες λέξεις» για αυτό και σας παροτρύνω, για να αποκτήσετε μία σφαιρική αντίληψη του βιβλίου αλλά και για να ακούσετε λεπτομέρειες από τους δημιουργούς του, να παρακολουθήσετε την ακόλουθη παρουσίαση που ετοίμασαν οι (αναφέρονται αλφαβητικά): Περικλής Δουβίτσας (εκδότης), Κώστας Μαρκόπουλος (εικονογράφος), Ροδούλα Παππά (συγγραφέας), Πέτρος Σπυρόπουλος (ηθοποιός, παιδαγωγός).
Δύο τινά κρατώ περισότερο:
* Διαβάζουμε πολλά, όσο πιο πολλά βιβλία μπορούμε.
* Ας μην υποτιμούμε τη δύναμη (και την ευθύνη!) που έχουμε ως αναγνώστες και αγοραστές βιβλίων. Όλες οι χρυσόσκονες και οι συνθετικές γούνες του κόσμου υπάρχουν στα βιβλία μόνο και μόνο για να διεκδικούν την προσοχή μας. Με τις επιλογές μας παροτρύνουμε τους δημιουργούς και κατασκευαστές των βιβλίων να φτιάξουν κι άλλα σαν κι αυτά που επιλέξαμε!
ΡΟΔΟΥΛΑ ΠΑΠΠΑ
