Έχει το δικαίωμα να ζητήσει από τον Άι Βασίλη αυτό που πραγματικά θέλει; Το έχει! Έχει δικαίωμα να ζητήσει και από τη μαμά και τον μπαμπά ένα δώρο για τις γιορτές; Ε, ναι! Βλέπει συνέχεια στην τηλεόραση και στο κινητό διαφημίσεις για πανάκριβα δώρα; Τις βλέπει! Και να που τώρα, ζητάει ένα δώρο (ή και περισσότερα…) που για να του το πάρεις πρέπει να ξοδέψεις δύο μισθούς! Και τώρα, τι;
Πριν «τα βάλετε» με το παιδί σας για τις επίμονες απαιτήσεις του, σκεφτείτε γιατί τις έχει. Ειδικά τώρα που πλησιάζουν οι γιορτές, τα παιδιά φεύγουν από την τηλεόραση με το όραμα του παιχνιδιού που μόλις κυκλοφόρησε και είναι αποφασισμένα να το ζητήσουν μη έχοντας αντίληψη του κόστους.
Απλώς, βλέπουν κάτι και το θέλουν, χωρίς ενοχές και ενδοιασμούς. Όμως, στη σύγχρονη εποχή της οικονομικής κρίσης, κάποιες φορές ο γονέας ίσως αρνηθεί την αγορά δώρου λόγω άλλων προτεραιοτήτων στα οικονομικά.
Τα παιδιά δεν είναι άπληστα, είναι απλώς παρορμητικά. Θέλουν αμέσως αυτό που βλέπουν, ενώ το ξεχνούν την επόμενη στιγμή.
Παρόλα αυτά, μπορούν εύκολα να γίνουν άπληστα, αν καταλάβουν ότι έχουν τη δυνατότητα να αποκτήσουν οτιδήποτε επιθυμούν, πριν καν το ζητήσουν. Για αυτό είναι σημαντικό να δείτε τι είναι αυτό που ζητά το παιδί και αν είναι διαπραγματεύσιμο. Είναι κάτι εντελώς αδύνατο να του προσφέρετε, είναι κάτι που δικαιούται να ονειρεύεται, είναι κάτι που ήδη έχει, αλλά θέλει κι άλλο ή μήπως είναι κάτι που χρειάζεται;
Από την πλευρά των γονέων υπάρχουν δυο διαφορετικές στάσεις ως προς την απόκτηση υλικών αγαθών:
Α. Οι γονείς που δίνουν άκριτα στο παιδί τους ό,τι ζητήσει, συνήθως λόγω των στερήσεων της δικής τους παιδικής ηλικίας ή λόγω των τύψεων που νιώθουν, καθώς δεν περνούν αρκετό χρόνο με τα παιδιά τους,
Β. Οι γονείς που όντας αγχωμένοι για τα οικονομικά, μαλώνουν τα παιδιά τους όταν ζητούν υλικά αγαθά.
Και οι δύο πρακτικές όμως περνούν λανθασμένο μήνυμα.
Η πρώτη πρακτική δεν ενδείκνυται καθώς προσφέροντας σε ένα παιδί ό,τι υλικό αγαθό ζητήσει, του δημιουργεί την προσδοκία ότι μπορεί να πάρει οτιδήποτε επιθυμεί στη ζωή του και ότι οι γύρω του οφείλουν να του το δώσουν. Φυσικά, το παιδί θα χαρεί με το απόκτημά του, αλλά σύντομα θα χάσει το ενδιαφέρον του και θα θέλει κάτι άλλο.
Όμως, και η δεύτερη πρακτική δεν είναι λειτουργική, διότι δίνεται στο παιδί το μήνυμα ότι δεν αξίζει το παιχνίδι ή το οτιδήποτε ζητάει, κάτι που είναι λανθασμένο, καθώς το κάθε παιδί αξίζει.
Τι κάνουμε αν το δώρο που ζητάει το παιδί είναι υπερβολικά ακριβό για την τσέπη μας:
1. Αφήστε το παιδί να βιώσει την απογοήτευση και σε καμία περίπτωση μην το θεωρήσετε ή το αποκαλέσετε “αχάριστο”. Είναι σημαντικό το παιδί να μάθει να αντέχει τη ματαίωση του «όχι», δηλαδή της μη αγοράς του δώρου που επιθυμεί, αλλά και ο γονέας χρειάζεται να μάθει να διαχειρίζεται το πώς θα πει «όχι» στο παιδί του. Είναι φυσιολογικό τα παιδιά να έχουν ελπίδες, όπως και να απογοητεύονται όταν δεν παίρνουν όσα θέλουν. Απλά αφήστε το να του περάσει, για να το ξεπεράσει. Και, κυρίως, χρειάζεται να του πείτε «μπράβο», όταν καταφέρνει να διαχειρίζεται καλά το δικαιολογημένο παράπονό του.
2. Εξηγήστε στο παιδί, ανάλογα με την ηλικία του, τους λόγους για τους οποίους δεν μπορείτε να του αγοράσετε το δώρο που ζητάει, χωρίς να μπείτε σε λεπτομερείς εξηγήσεις. Αυτό που έχει σημασία είναι να καταλάβει το παιδί ότι υπάρχουν προτεραιότητες, οργάνωση και ότι η άρνησή σας δεν έχει να κάνει ούτε με το ότι το παιδί δεν αξίζει αυτό που θέλει, ούτε με πνεύμα στέρησης. Είναι σημαντικό να του επισημάνετε ότι η μη αγορά του συγκεκριμένου δώρου δεν ισοδυναμεί με το ότι δεν το αγαπάτε. Στη συνέχεια, χρειάζεται να είστε έτοιμοι να ακούσετε αυτά που έχει να σας πει, ακόμα κι αν σας επιτεθεί, λέγοντάς σας παραδείγματος χάρη ότι δεν νοιάζεστε ή ότι δεν το αγαπάτε.
3. Η θέσπιση ορίων είναι πολύ σημαντική. Θα μπορούσατε ενδεχομένως να πείτε στο παιδί ότι «Το παιχνίδι αυτό κοστίζει πολύ περισσότερα χρήματα από αυτά που μπορούμε να ξοδέψουμε». Μπορεί, λοιπόν, η αγάπη σας για το παιδί να μην έχει όρια, αλλά οι οικονομικές σας δυνατότητες έχουν. Με μια τέτοια φράση ουσιαστικά λέτε στο παιδί ότι δεν υπάρχουν απεριόριστα χρήματα στην οικογένεια, αλλά το παρουσιάζετε με έναν πιο ωραιοποιημένο τρόπο, λέγοντάς του ότι σε πολλά πράγματα στη ζωή όπως και στα έξοδα πρέπει να μπαίνουν όρια για την καλύτερη διευθέτηση των οικογενειακών υποχρεώσεων.
4. Μην αποτρέπετε το παιδί από το να κάνει όνειρα. Θα μπορούσατε να του πείτε «Βάλε το δώρο που θες στη λίστα με τα δώρα που θα ζητήσεις από τον Άγιο Βασίλη και αν μπορεί, θα στο φέρει». Υπάρχουν λοιπόν δύο σενάρια. Το ένα πιθανό σενάριο είναι ότι μέχρι να έρθει ο Άγιος Βασίλης το παιδί μπορεί να έχει ξεχάσει το πολύ ακριβό δώρο και να δεχτεί με χαρά κάποιο άλλο που έχει ζητήσει και το οποίο θα ανταποκρίνεται στις οικονομικές σας δυνατότητες. Το άλλο σενάριο είναι να συζητήσετε με τα ενήλικα μέλη της οικογένειας (παππούδες, γιαγιάδες, θείοι κ.λπ.) και αν συμφωνήσετε, αντί να του πάρει ο καθένας κάτι ξεχωριστό, να συγκεντρώσετε όλοι μαζί τα χρήματα που χρειάζονται για την αγορά του δώρου που επιθυμεί το παιδί.
5. Θέστε στόχους μαζί με το παιδί. Θα μπορούσατε να του προτείνετε να μαζεύει χρήματα σε ένα κουμπαρά, ώστε κάποια στιγμή να αγοράσει το δώρο που τόσο πολύ θέλει. Το παιδί θα μάθει την έννοια της αποταμίευσης-οικονομίας, αλλά θα λάβει και μεγάλη ικανοποίηση, καθώς θα το αποκτήσει με τα «δικά του» χρήματα. Με αυτή την προσέγγιση ουσιαστικά δίνουμε δύναμη στο παιδί και του περνάμε το μήνυμα ότι υπάρχουν πράγματα που μπορεί να κάνει, είτε τώρα είτε αργότερα, και να αποκτήσει αυτό που θέλει. Να είστε, βέβαιοι, πως αν τελικά πετύχει τον στόχο του και αποκτήσει αυτό που επιθυμεί, η χαρά του θα είναι διπλή και θα το εκτιμήσει πολύ περισσότερο!
6. Προσφέρετέ του μία αντιπρόταση. Δεδομένου ότι σκοπός σας δεν είναι να είστε σκληροί με το παιδί και ότι μέσα στην οικογένεια όλοι πρέπει, όσο γίνεται, να εξυπηρετούν ο ένας τον άλλον, όταν το παιδί ζητά κάτι που δεν γίνεται να αποκτήσει, εσείς προτείνετε κάτι άλλο που είναι εφικτό. Έτσι, λοιπόν, θα μπορούσατε να του πείτε ότι έχετε τόσα διαθέσιμα χρήματα για δώρο και με βάση αυτά μπορείτε να πάρετε κάτι που να του αρέσει. Έτσι, θα είστε ευχαριστημένοι και εσείς και το παιδί σας.
7. Προτείνετέ του να κάνετε μαζί ένα ξεκαθάρισμα στα παιχνίδια του. Πείτε του πως όσα παιχνίδια δεν θέλει πια, θα μπορούσατε να τα προσφέρετε σε παιδιά που δεν έχουν καθόλου παιχνίδια. Αυτό θα το βοηθήσει όχι μόνο να αναπτύξει κριτική σκέψη, αλλά και να μάθει την έννοια της γενναιοδωρίας. Επίσης, σίγουρα στο ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον θα υπάρχουν μεγαλύτερα παιδιά που θα μπορούσαν να δώσουν στο δικό σας παιδί παιχνίδια τα οποία δεν χρειάζονται πια. Αυτό άλλωστε είναι και το πνεύμα της γιορτής των Χριστουγέννων.
8. Διδάξτε του την απόλαυση πέραν των υλικών αγαθών. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να δημιουργήσει τη δική του «αφθονία». Δώστε στο παιδί σας ωραίες εμπειρίες και όχι υλικά αγαθά. Τα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι οι άνθρωποι που είναι πιο ευτυχισμένοι και γεμάτοι στη ζωή τους δεν έχουν απαραιτήτως περισσότερα υλικά αγαθά, αλλά περισσότερες εμπειρίες. Προτιμήστε, λοιπόν, αντί για ένα ακόμα παιχνίδι, μια βόλτα στο πάρκο, μια εκδρομή στην εξοχή, ένα πάρτυ έκπληξη, μια επίσκεψη σε ένα μουσείο, μια θεατρική παράσταση ή κινηματογράφο, ένα αθλητικό γεγονός, ένα ταξίδι. Μυήστε το σ’ αυτά. Διδάξτε στο παιδί ότι η ευτυχία δεν αγοράζεται και ότι η αξία της οικογένειας και της φιλίας είναι πιο σημαντική από την αγορά υλικών αγαθών. Φυσικά και θα του αγοράσετε παιχνίδια! Χρειάζεται όμως όταν το παιδί ζητάει επικύρωση και σύνδεση μαζί σας να του προσφέρετε ακριβώς αυτά και όχι περισσότερα υλικά αγαθά!
9. Εστιάστε στην εορταστική ατμόσφαιρα και στο να αφιερώσετε χρόνο στο παιδί σας αντί σε συναισθήματα ενοχής για το πόσο λίγα χρήματα έχετε. Και τότε θα έχετε πραγματικά ευτυχισμένα Χριστούγεννα. Άλλωστε, όταν επικεντρωνόμαστε στο τι έχουμε στη ζωή μας, θα έχουμε πάντοτε περισσότερα, ενώ αν επικεντρωνόμαστε στο τι μας λείπει, ποτέ δεν θα έχουμε αρκετά.
Η υπερπροσφορά δώρων συνιστά ένα «άλλοθι» όταν δεν αισθανόμαστε επαρκείς ως γονείς. Όμως, το μεγαλύτερο δώρο για ένα παιδί είναι η πραγματική αγάπη, αυτή που δεν παζαρεύεται, αλλά που μεταφράζεται με το ενδιαφέρον μας, την επικοινωνία μας, την κατανόηση και τον χρόνο που περνάμε μαζί του.
Από την Κατερίνα Βασιλείου, Ψυχολόγο (MSc), Γνωσιακή-Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια/ πηγή: mothersbird.gr
