Πριν από λίγες ημέρες η Υπουργός Πολιτισμού της Χώρας μας, Λίνα Μενδώνη προχώρησε σε εκ νέου δηλώσεις σχετικά με το φλέγον θέμα της επιστροφής του Γλυπτού Διάκοσμου του Παρθενώνα. Στις δηλώσεις της η Υπουργός ανέφερε ότι, «Δεν αναγνωρίζουμε δικαίωμα κυριότητας, νομής και κατοχής επί των Γλυπτών στο Βρετανικό Μουσείο, καθώς αποτελούν προϊόν κλοπής. Τίποτα δεν έχει αλλάξει», ενώ στην συνέχεια μεταξύ άλλων τόνισε ότι «Το θέμα αυτό, όπως έχει ξεκαθαρίσει και ο Πρωθυπουργός, είναι εθνικό θέμα. Ο επαναπατρισμός και η επανένωση των Γλυπτών προφανώς είναι οικουμενική υπόθεση, αλλά αποτελεί ηθική υποχρέωση για όλη την Ευρώπη, στο πλαίσιο της προστασίας της κοινής πολιτισμικής της κληρονομιάς». Το θέμα λοιπόν, της επιστροφής και επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα είναι θέμα εθνικό όπως τόνισε και η κυρία Μενδώνη, είναι ένα θέμα που αφορά όλους τους Έλληνες εδώ και πολλά χρόνια και αυτό σκοπεύω να είναι το θέμα που θα συζητήσουμε σήμερα.
Το ζήτημα της επιστροφής και επανένωσης ή αλλιώς του επαναπατρισμού όπως είναι ο επίσημος όρος είναι ένα αγκάθι για τον ελληνικό λαό εδώ και πολλά χρονιά, ενώ αξίζει να αναφέρουμε ότι εκτός από τις προσπάθειες της τρέχουσας κυβέρνησης έχουν υπάρξει εξίσου σημαντικές ενέργειες από άλλα πολιτικά πρόσωπα ανά τα χρόνια. Προτού λοιπόν ξεδιπλώσουμε αυτό το διαχρονικά επίκαιρο θέμα , οφείλουμε να προχωρήσουμε σε μια σύντομη και με απλά λόγια ιστορική αναδρομή. Πότε και πώς δηλαδή αποσπάστηκε και έφυγε ο γλυπτός διάκοσμος του ιερού ναού της Αθηνάς από τον βράχο της Ακρόπολης και ποιες σημαντικές προσπάθειες έχουν γίνει έως τώρα για τον επαναπατρισμό τους;
Κατ’άρχας δεν υπάρχουν ελγίνεια μάρμαρα, υπάρχουν μόνο μάρμαρα του Παρθενώνα, όπως είχε τονίσει και η Μελίνα Μερκούρη, ως τότε Υπουργός Πολιτισμού στην ιστορική ομιλία της μπροστά στον τότε Πρωθυπουργό της Αγγλίας Μπόρις Τζόνσον. Τα μάρμαρα του Παρθενώνα, αποκαθηλώθηκαν από το μνημείο του ιερού βράχου της Ακρόπολης το 1806, από τον τον Τόμας Μπρους, 7ο κόμη του Έλγιν, όταν ακόμη η χώρα μας βρισκόταν υπό την Οθωμανική κατοχή. Ο Λόρδος Έλγιν κατέφερε και απέκτησε φιρμάνι από τον Οθωμανό Σουλτάνο με σκοπό την μέτρηση και την αποτύπωση τους σε σχέδια, όμως στη συνέχεια προχώρησε στην αφαίρεση και φυγάδευσή τους. Το 1816 ο γλυπτός διάκοσμος του Παρθενώνα τοποθετήθηκε και αποθηκεύτηκε στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το οθωμανικό φιρμάνι που είχε αποσπάσει ο Έλγιν και τώρα κατέχει το Βρετανικό Μουσείο δεν φέρει την υπογραφή και τη σφραγίδα του Σουλτάνου ή τη συνήθη επίκληση στο Θεό, συνεπώς το Βρετανικό Μουσείο δεν έχουν καμία νομική απόδειξη της κυριότητας των Γλυπτών του Παρθενώνα.
Τι εννοούμε όμως όταν αναφερόμαστε στον γλυπτό Διάκοσμο του Παρθενώνα; Εννοούμε 56 λίθους της ζωφόρου, 19 αετωματικές μορφές και 15 μετώπες, μαζί με ορισμένα αρχιτεκτονικά μέλη από το μνημείο, τα οποία μεταφέρθηκαν σταδιακά στην Αγγλία.
Είναι η υπερηφάνεια μας, είναι οι θυσίες μας. Είναι το ευγενέστερο σύμβολο τελειότητας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι οι φιλοδοξίες μας και το ίδιο το όνομα μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητας.
Θα συνεχίσουμε λοιπόν την ιστορική μας αναδρομή αναφέροντας τα πρόσωπα τα οποία εναντιώθηκαν και προσπάθησαν για τον επαναπατρισμό τους. Για αχρήστων αξίζει να αναφέρουμε τους δύο Άγγλους φιλέλληνες Λόρδος Βύρων και ο Sir John Newport οι οποίοι χαρακτήρισαν την πράξη του Έλγιν ως κακοποίηση και προσβολή του ελληνικού πολιτισμού. Οι πρώτες όμως συντονισμένες και ουσιαστικές προσπάθειες επιστροφής των μαρμαρμάρων του Παρθενώνα ξεκινούν την εποχή ,την οποία την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού της χώρας μας είχε η Μελίνα Μερκούρη. Το όραμα της και το σθένος της την οδήγησε σε έναν ιστορικό λόγο γεμάτο επιχειρήματα, το 1986 στο Oxford Union της Αγγλίας απέναντι στον τότε Πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον, έναν λόγο που γράφτηκε με χρυσά γράμματα στην ιστορία της προσπάθειας επαναπατρισμού της χώρας μας. Ενδεικτικά σας παραθέτω ένα απόσπασμα από την χειμαρώδη ομιλίας το οποίο θεωρώ πως είναι άξιο αναφοράς «Πρέπει να καταλάβετε τι σημαίνουν για εμάς τους Έλληνες τα Μάρμαρα του Παρθενώνα. Είναι η υπερηφάνεια μας, είναι οι θυσίες μας. Είναι το ευγενέστερο σύμβολο τελειότητας. Είναι φόρος τιμής στη δημοκρατική φιλοσοφία. Είναι οι φιλοδοξίες μας και το ίδιο το όνομα μας. Είναι η ουσία της ελληνικότητας.», με αυτά τα σύντομα και απλά λόγια η τότε Υπουργός Πολιτισμού εξήγησε την σημασία της κλοπής των μαρμάρων του Παρθενώνα για τον ελληνικό λαό.
Ένα από τα ζητήματα τα οποία εμπόδιζαν τον επαναπατρισμό του γλυπτού διάκοσμου του ιερού μνημείου της Ακρόπολης ήταν η απουσία σύγχρονου και πλήρως εξοπλισμένου Μουσείου για την στέγαση των μαρμάρων που βρίσκονται παρανόμως στο Βρετανικό Μουσείο. Έτσι το 2009 δημιουργήθηκε και εγκαινιάστηκε το Νέο σύγχρονο Μουσείο της Ακρόπολης , το οποίο ήταν πλέον έτοιμο να δεχθεί τα γλυπτά που είχαν παρανόμως αποσπαστεί από τον ιερό ναό.
Φτάνοντας λοιπόν στο σήμερα αξίζει να σημειωθεί, ότι έχουν γίνει αξιόλογες προσπάθειες για τον επαναπατρισμό των γλυπτών του Παρθενώνα, ενώ επιπλέον οφείλουμε να αναφέρουμε, ότι η UNESCO έχει εντάξει στην ατζέντα των θεμάτων και επαναφέρει κάθε διετία στις συνεδριάσεις της Διακυβερνητικής Επιτροπής. Πρέπει ακόμη να αναφέρουμε, ότι η χώρα μας έχει καταφέρει επιτυχώς τον επαναπατρισμό άλλων μελών του γλυπτού διάκοσμου του Παρθενώνα που βρισκόντουσαν σε άλλες χώρες. Πιο συγκεκριμένα, το 2009 με αφορμή τα εγκαίνια της λειτουργίας του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης, επέστρεψε στην χώρα μας κομμάτι από τις μετώπες του μνημείου που βρισκόταν στο Μουσείο του Βατικανού και το μόλις το προηγούμενο έτος επέστρεψε στην χώρα μας το θραύσμα του Fagan από Αρχαιολογικού Μουσείου «Antonino Salinas» του Παλέρμο.
οι 5 Καρυάτιδες που βρίσκονται στο Μουσείο της Ακρόπολης να γίνουν ξανά 6!
Συνεπώς, συνοψίζοντας όλα όσα έχουν αναφερθεί παραπάνω καταλαβαίνουμε, ότι το θέμα του επαναπατρισμού των μαρμάρων του Παρθενώνα μπορεί να είναι δύσκολο στο να επιτευχθεί αλλά όχι ακατόρθωτο. Αν η χώρα μας συνεχίσει τις συντονισμένες προσπάθειες ίσως ο γλυπτός διάκοσμος του Παρθενώνα που φιλοξενείτε παράνομα στο Βρετανικό Μουσείο αλλά και στο Λούβρο ίσως καταφέρει να επιστρέψει στα πάτρια εδάφη , να πραγματοποιήσει το όραμα της Μελίνας Μερκούρη και οι 5 Καρυάτιδες που βρίσκονται στο Μουσείο της Ακρόπολης να γίνουν ξανά 6!
