Οδεύουμε πλέον και επίσημα προς την ωραιότερη εποχή του χρόνου το καλοκαίρι. Το καλοκαίρι είναι συνώνυμο με την θάλασσα, το ηλιοκαμένο δέρμα, τα μενεξεδί ηλιοβασιλέματα και τις όμορφες αναμνήσεις. Προσωπικά, αν με ρωτήσετε τι μου έρχεται στο μυαλό όταν ακούω την λέξη καλοκαίρι σκέφτομαι πλέον, μονάχα ένα μέρος και αυτό δεν είναι άλλο από το νησί της καρδιάς μου, την λεβεντογέννα Κρήτη. Αυτό θα είναι και το θέμα του σημερινού μου άρθρου, να σας μιλήσω για τους λόγους που καθιστούν τον τόπο που τόσο πολύ αγαπώ, ένα από τα ωραιότερα, (για να μην πω το ωραιότερο), νησί της χώρας μας.
Πριν επισκεφτώ το νησί από κοντά, το πρώτο πράγμα που θαύμαζα στην Κρήτη ήταν η ιστορία του αρχαίου πολιτισμού της. Όπως εύκολα υποθέτετε, επειδή υπήρχε μέσα μου από μικρή, το μικρόβιο της αγάπης για τον αρχαίο μας πολιτισμού, η πρώτη σκέψη που μου ερχόταν όταν άκουγα για την Κρήτη, ήταν ο μινωικός πολιτισμός. Όταν πλέον και επίσημα ακολούθησα τον δρόμο της αρχαιολογίας και μελέτησα εκτενώς τον μινωικό πολιτισμό τότε δημιουργήθηκε και η πρώτη σχέση αγάπης. Η Κνωσσός, η Ζάρκος, ο δίσκος της Φαιστού, η θεά των Όφεων, οι σφίγγες των Μαλλίων τα πανέμορφα καμαραϊκά αγγεία είναι μονάχα μερικά, από τα σπουδαιότερα κομμάτια, που θα μπορούσαμε να πούμε, ότι κάπως μας δίνουν μια εικόνα για την ιστορία του αρχαίου πολιτισμού του νησιού.
Θυμάμαι ακόμα την πρώτη φόρα που επισκέφτηκα την αίθουσα του θρόνου στην Κνωσό, ήμουν 17 ετών και είχαμε πάει πενθήμερη με το σχολείο στην Κρήτη. Το δέος που είχα νιώσει ήταν απερίγραπτο, ακόμα το νιώθω, βέβαια σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό κάθε φορά που την επισκέπτομαι.
Εδώ οφείλω να κάνω και μια αναφορά στις ιστορικές προσωπικότητες που γέννησε το νησί και φυσικά εννοώ τον μεγάλο ηγέτη και πρώην Πρωθυπουργός της Ελλάδας Ελευθέριο Βενιζέλο, τον έλληνα ζωγράφο, γλύπτη και αρχιτέκτονα Δομήνικο Θεοτοκόπουλο ή αλλιώς Ελ Γκρέκο και εννοείται τον αγαπημένο μου ποιητή και λογοτέχνη Νίκο Καζαντζάκη. Οι σπουδαίες αυτές προσωπικότητες άφησαν ανεξίτηλο το στίγμα όχι μόνο στην ιστορία της χώρας μας αλλά στην παγκόσμια ιστορία, δοξάζοντας την πατρίδα που τους γέννησε.
Στον επόμενο τομέα τον οποίο θέλω να αναφερθώ είναι η παράδοση.Πόσες φορές έχετε δει να χορεύουν μπροστά σας μαλεβιζιώτη ή σούστα και να κάνουν ταλίμια στον αέρα και έχετε μείνει με το στόμα ανοιχτό;Στο κομμάτι λοιπόν της παράδοσης ανήκουν και τα Κρητικά τραγούδια, καθώς επίσης και τα ήθη και έθιμα, τα οποία όπως έχουμε ξανά πει σε προηγούμενο άρθρο μου είναι η άυλη πολιτιστική μας κληρονομιά. Στο κομμάτι των κρητικών τραγουδιών οφείλω να κάνω μια αναφορά στον μουσικό και τραγουδιστή Νίκο Ξυλούρη, ο οποίος έπαιξε καταλυτικό ρόλο στην διάσωση της κρητικής παραδοσιακής μουσικής.
Συνεχίζοντας λοιπόν στο κομμάτι της παράδοσης και στα κρητικά ήθη και έθιμα, θέλω να μοιραστώ μαζί της την δική μου μαγική προσωπική εμπειρία. Έχω την τύχη ο σύντροφος μου να έχει καταγωγή από την Κρήτη. Πέρσι το καλοκαίρι είχα την τύχη να παρευρεθώ και να βιώσω έναν παραδοσιακό κρητικό γάμο, καθώς παντρευόταν η πρώτη ξαδέρφη του συντρόφου μου. Από τον πρόγαμο (το τραπέζι πριν τον γάμο) με τις τσικουδιές, το μπαϊράκι με το γαμοκούλουρο που έρχεται και πέρνει την νύφη από το σπίτι, τις μπαλοθιές που ηχούσαν στον αέρα, τα λευκά σαρίκια που φορούσαν στους ώμους οι συγγενείς, το γαμοπίλαφο (το οποίο ομολογώ να πω πως είναι πλέον το αγαπημένο μου φαγητό), το βουργιάλι (το δισάκι με τα χρήματα που γεμίζουν οι καλεσμένοι για το ζευγάρι), την κρητική ορχήστρα στο γλέντι και τα σκουφιχτά με την κρητική γραβιέρα που σερβίρονται στο τέλος είναι μόνο μερικά από τα ιδιαίτερα και μοναδικά έθιμα που συνοδεύουν τον κρητικό γάμο.
Κάπου εδώ θα αναφερθώ και στην κρητική παραδοσιακή κουζίνα για την οποία σας έδωσα μια πρώτη γεύση παραπάνω, η οποία αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του νησιού και φυσικά κομμάτι της παράδοσης του. Σαφώς και θα κάνω μια αναφορά στην κρητική διάλεκτο, με την οποία τα έχω βρει πολλές φορές σκούρα, αλλά οφείλω να παραδεχτώ πόσο θαυμάζω πως οι κάτοικοι εξακολουθούν να την διατηρούν και την φροντίζουν να την διδάξουν και στις νέες γενιές.
Τώρα λοιπόν, θα σας μιλήσω για την φυσική ομορφιά του νησιού. Ο ευλογημένος αυτός τόπος, οποίος φημίζεται για το λάδι του, ξεχειλίζει από φυσικές ομορφιές. Ο τρόπος με τον οποίο “παντρεύεται” η άγρια ομορφιά του Ψηλορείτη με τις ατελείωτες αμμουδιές και τα καταγάλανα νερά νομίζω ότι ανήκουν στους βασικούς πυλώνες του νησιού. Στο κοσμοπολίτικο κομμάτι τώρα ξεχωρίζουν τα μοναδικά σοκάκια της παλιάς πόλης του Ρεθύμνου, το Ενετικό λιμάνι των Χανίων και το κοσμικό κέντρο του Ηρακλείου. Αν δεν έχετε δει ηλιοβασίλεμα στο παλιό λιμάνι των Χανίων δεν ξέρετε τι θα πει ομορφιά! Κάπου εδώ οφείλω να αναφερθώ και την μοναδική Σπιναλόγκα απέναντι από τον Άγιο Νικόλα, το νησί που φιλοξένησε τους αρρώστους λεπρούς, ένας χώρος μέσα στον οποίο ο άρρωστος πληθυσμός, παρόλα τα βάσανα που βίωσε δεν έχασε την ελπίδα του και κατάφερε να αναπτύξει πολιτισμό.
Αν με ρωτάτε λοιπόν τι είναι για εμένα η Κρήτη η απάντηση που θα σας δώσω είναι, ο αρχαίος της πολιτισμός, η ιστορία της, οι ιστορικές προσωπικότητες που γέννησε, οι παραδώσεις της, η ομορφιά του φυσικού της τοπίου, μα πάνω από όλα είναι οι άνθρωποι της. Χάρης αυτούς διατηρούνται όλα τα παραπάνω, η αγάπη που έχουν για τον τόπο τους, η δύναμη ψυχής που τους χαρακτηρίζει, είναι ο βασικότερος λόγος για όλα όσα σας ανέφερα παραπάνω.
Θα κλείσω λοιπόν το σημερινό μου άρθρο με ένα απόσπασμα από την συνέντευξη του Νίκου Καζαντζάκη στο Γαλλικό ραδιόφωνο το 1955.
«Αυτό το νησί, μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής, ήταν προορισμένο από τη γεωγραφική του θέση να γίνει η γέφυρα ανάμεσα σ’ αυτές τις τρεις ηπείρους. Να γιατί η Κρήτη υπήρξε η πρώτη γη της Ευρώπης που δέχθηκε το φως του πολιτισμού που ήρθε από την Ανατολή […]
Αυτή η ακτινοβολία των περασμένων καιρών είναι εξαιρετικά έντονη στην Κρήτη. Σας διαπερνά μόλις πατήσετε την Κρητική γη. […]»
