Όπως σας έχω αναφέρει και σε προηγούμενα άρθρα μου, η ιστορία του πολιτισμού μας χωρίζεται σε περιόδους. Σας έχω ήδη μιλήσει για μία από αυτές τις περιόδους, την Εποχή του Χαλκού και συγκεκριμένα για τους πρωταγωνιστές αυτής της περιόδου στη χώρα μας, του Κυκλαδικού, του Μινωικού και του Μυκηναϊκού Πολιτισμού. Ένα από τα πιο σημαντικά χαρακτηριστικά κάθε περιόδου, έκτος από ιστορικά γεγονότα και τα αρχαιολογικά ευρήματα, είναι και η τέχνη. Σήμερα λοιπόν, αποφάσισα να σας μιλήσω για μια από τις σπουδαιότερες περιόδους της ιστορίας της χώρας μας, την Αρχαϊκή περίοδο και συγκεκριμένα για δύο από τα πιο χαρακτηρίστηκα παραδείγματα της τέχνης εκείνης της περιόδου, για τα οποία είμαι σίγουρη πως όλοι γνωρίζεται, τους Κόυρους και τις Κόρες.
Αρχικά πριν περάσουμε στους πρωταγωνιστές της αρχαϊκής τέχνης, θα πρέπει να οριοθετήσουμε χρονολογικά την Αρχαϊκή Εποχή. Τα χρονικά όρια της αρχαϊκής περιόδου καλύπτουν τον 7ο και 6ο αιώνα, δηλαδή μεταξύ του 700-500 π.Χ. Η Αρχαϊκή Εποχή αποτελεί μια μεταβατική φάση μεταξύ της Γεωμετρικής Εποχής (9ο -8ο αιώνα ) και της Κλασικής Εποχής (5ο-4ο αιώνα). Αρχαϊκή Εποχή είναι η περιόδους κατά την οποία εμφανίζονται οι περίφημες πόλεις – κράτη, και ταυτόχρονα στο βασικό κύτταρο της πολιτικής και αστικής οργάνωσης της αρχαίας Ελλάδας αναδύονται το αριστοκρατικό, ολιγαρχικό και το τυραννικό καθεστώς. Παράλληλα την ίδια περίοδο θεσπίζονται οι νόμοι από τους νομοθέτες, ιδρύονται τα Πανελλήνια Ιερά σε Ολυμπία, Δελφούς, Νεμέα, Ισθμία, ενώ το τέλος της Αρχαϊκής Εποχής σηματοδοτεί η λήξη των Περσικών Πολέμων.
Στο κομμάτι της τέχνης τώρα, έχουμε ήδη δει δυο παραδείγματα της γλυπτικής στην ναοδομία εκείνης της εποχής, στον Εκατόμπεδο και στο αρχαίο Ναό της Αθηνάς Πολιάδος, τα οποία μπορούμε να θαυμάσουμε πραγματοποιώντας μια επίσκεψη στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ακρόπολης. Όμως τα πιο γνωστά και χαρακτηριστικά παραδείγματα της τέχνης της Αρχαϊκής Εποχής,για τα οποία είμαι βέβαιη πως όλοι έχετε ακούσει, δεν είναι άλλα από τους Κούρους και τις Κόρες.
Τι είναι οι Κούροι και οι Κόρες;
Οι Κούροι και οι Κόρες είναι μαρμάρινα αγάλματα ανδρικής και γυναικείας μορφής αντίστοιχα, μνημειακών διαστάσεων, που ξεπερνάνε δηλαδή, το φυσικό μέγεθος.
Ο Κούρος ήταν ένας νεαρός άνδρας,κυρίως έφηβος, ο οποίος απεικονιζόταν όρθιος, γυμνός,με τα χέρια του τεντωμένα κολλημένα στα πλευρά του και το αριστερό του πόδι να προτάσσεται μπροστά δηλώνοντας την κίνηση και τον βηματισμό. Ο αρχαϊκός Κούρος ξεχώριζε επίσης για την κόμμωση που είχε καθώς είχε μακρυά μαλλιά τα οποία περιέβαλε μια “κορδέλα”, η «ταινία» με τον κόμπο του Ηρακλή, όπως αναφέρεται στην ορολογία.
Η Κόρη με την σειρά της αν και εμφανίζεται με διάφορες παραλλαγές στην αρχαϊκή τέχνη, ο κύριος τύπος, απεικονίζει μια νεαρή γυναίκα ντυμένη με τα ρούχα της εποχής το ιμάτιο και τον χιτώνα, η οποία έχει επιμελημένη κόμμωση, συνήθως κρατάει στα χέρια της κάποια προσφορά και φέρει πλούσια κοσμήματα.
Ένα σπουδαίο κοινό χαρακτηριστικό και των δύο αρχαϊκών αυτών τύπων της αρχαϊκής γλυπτικής είναι η έκφραση που έχουν στο πρόσωπο, το ελαφρή αυτό χαμόγελο, το ευρέως γνωστό αρχαϊκό μειδίαμα. Οι Κούροι και οι Κόρες ήταν συνήθως αναθήματα, αφιερώματα δηλαδή, σε ιερά, μπορούσαν όμως να είναι και επιτύμβια, να τοποθετούνται πάνω από κάποιο ταφικό μνημείο. Τέλος, δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα εάν αναπαριστούσαν θεούς, ήρωες, θνητούς.
Ένας από τους πρώτους Κούρους ο οποίος έχει ξεχωρίσει είναι ο Κούρος του Σουνίου. Ένας κολοσσιαίος Κούρος τριών μέτρων ο οποίος ξεχωρίζει για την τεχνοτροπία του. Μερικοί από τους σημαντικότερους κούρους που μας έχουν διασωθεί έως και σήμερα είναι ο Κούρος της Αναβύσσου, ο Κούρος της Σάμου, ο Κούρος από τα Μεσόγεια , ο Κούρος από το Δίπυλο και ο Κούρος του Κεραμεικού. Κάπου εδώ αξίζει να αναφερθούμε και στο σπουδαίο σύμπλεγμα- σύνταγμα των Κούρων των Δελφών, τους οποίους με το που τους αντικρίσει ο επισκέπτες μένει άναυδος στην θέαση τους. Το σύμπλεγμα ή σύνταγμα είναι οι περιπτώσεις κατά στις οποίες παρουσιάζονται δύο ή περισσότερες μορφές μαζί να “συμπλέκονται” μεταξύ τους η μία δίπλα στην άλλη.
Στην κατηγορία των αρχαϊκών Κορώνες τώρα, οι πιο σημαντικές είναι η Κόρη από το Ηραίο, η Φασικλεία και οι Κόρες από την Ακρόπολη, οι οποίες υψώνονται περήφανες μέσα στην αίθουσα της Αρχαϊκής εποχής του Αρχαιολογικού Μουσείου της Ακρόπολης. Κάπου εδώ οφείλω να σας αναφέρω πως οι Κούροι και οι Κόρες έφεραν χρώματα, τα οποία δυστυχώς σήμερα δεν μας διασώζονται. Χρώμα έφεραν κυρίως το δέρμα και η κόμμωση ενώ χρώμα έφεραν και τα κοσμήματα που στόλιζαν τις Κόρες. Τα χρώματα αυτά προέρχονταν από ορυκτά, την κόκκινη και την κίτρινη ώχρα, τον αζουρίτη, το κιννάβαρι και άλλα.
Σήμερα οι Κόρες και οι Κούροι αποτελούν τα πιο χαρακτηριστικά και ευρέως γνωστά παραδείγματα της γλυπτικής της αρχαϊκής εποχής. Η ομορφιά τους, η τεχνοτροπία τους, το μέγεθος τους, το αρχαϊκό μειδίαμα που διαγράφεται στο πρόσωπο τους αλλά και το αίσθημα που βιώνει ο επισκέπτης στην θέαση τους, τους κατατάσσουν δικαιωματικά στην κορυφή της αρχαϊκής γλυπτικής!
