Ο πατέρας που αποχαιρετά το μικρό του κοριτσάκι βάζοντας τα κλάματα… Η καρδιά πάνω στο θολωμένο τζάμι του τρένου… Μαμάδες με μικρά παιδιά σε καταφύγιο… Θλίψη, οργή, φόβος. Πόλεμος στην Ουκρανία. Κανένας δεν περίμενε ότι θα ξεσπούσε πόλεμος στην Ευρώπη. Και τώρα, τι να πούμε στα παιδιά μας;
Πώς να τους εξηγήσουμε ότι την ίδια στιγμή που εκείνα φοράνε τις αποκριάτικες στολές τους και ετοιμάζονται για ένα πάρτι με τους φίλους τους, άλλα μικρά παιδιά, μόλις τρεις ώρες μακριά μας, ζουν τον τρόμο του πολέμου και αποχωρίζονται από τους πατεράδες τους μη γνωρίζοντας αν θα τους ξαναδούν;
Ή μήπως… να μην πούμε τίποτα; Να συνεχίσουμε τη ζωή μας όπως πριν, σαν να μην συνέβη το παραμικρό; Να αποσιωπήσουμε την αλήθεια για να μην πληγωθούν τα παιδιά μας, να μην πληγωθούμε εμείς οι ίδιοι.
Μα, αυτό, το ξέρουμε, δεν γίνεται.
Διαβάζω ότι «τα παιδιά δεν αντιλαμβάνονται τον πόλεμο όπως οι μεγάλοι». Μα και εμείς οι μεγάλοι, που μπορούμε να δούμε τις σκοπιμότητες της αγριότητας ενός πολέμου, τον ίδιο τον πόλεμο δεν μπορούμε να τον καταλάβουμε. Πόσω μάλλον ένα μικρό παιδί που αυτομάτως συνδέει τις φρικαλέες επιθέσεις στην Ουκρανία, με τη δική του χώρα, με τη δική του οικογένεια, κάνοντάς το να φοβάται και να χάνει τον ύπνο του.
Μιλάμε, λοιπόν, στα παιδιά μας για τον πόλεμο;
Ναι, και πάλι ναι.
Αρχικά, ρωτήστε το παιδί τι έχει ακούσει, τι έχει δει, τι έχει συζητήσει με τους φίλους του. Και μετά προσπαθήστε να του λύσετε τις απορίες λέγοντάς του την αλήθεια, με λόγια που αρμόζουν στην ηλικία του.
Λέμε πάντα στα παιδιά μας την αλήθεια;
Ναι. Το να εθελοτυφλήσουμε ή να αποκρύψουμε ένα τόσο σημαντικό δυσάρεστο γεγονός, πολύ πιθανόν να προκαλέσει σύγχυση στα παιδιά. Ναι, συμβαίνει, εξελίσσεται, πονάει, αλλά ο πόλεμος είναι μια αλήθεια. Μιλήστε.
Και αν το παιδί είναι πολύ μικρό;
Μιλάμε και πάλι, δίνοντάς του πολύ απλές και ευθείς εξηγήσεις. Του λέμε ότι κάποιες χώρες έχουν μεταξύ τους διαφορές και άλλες φορές προσπαθούν να τις λύσουν μιλώντας, αλλά κάποιες άλλες χρησιμοποιούν τη βία. Η βία ποτέ δεν είναι καλή για να λύνουμε τις διαφορές μας, τα παιδιά το ξέρουν καλύτερα από εμάς.
Να κλείσω την τηλεόραση;
Θέλετε να ενημερώνεστε, κατανοητό. Αποφύγετε να έχετε συνεχώς την τηλεόραση ανοιχτή όταν είναι το παιδί στο σπίτι ή να μιλάτε διαρκώς οι ενήλικοι για τον πόλεμο μπροστά στο παιδί. Οι φρικιαστικές εικόνες και περιγραφές είναι κάτι που το μικρό παιδί δεν χρειάζεται να δει και να μάθει, καθώς είναι τρομερά δύσκολο να τις διαχειριστεί.
Να συνεχίσουμε τη ζωή μας;
Ναι. Η ζωή μας ποτέ δεν θα είναι η ίδια. Η καθημερινότητα όμως του παιδιού και η ρουτίνα του δεν πρέπει να αλλάξουν. Και αυτό το πάρτι με τους φίλους του ας μην το στερηθεί, όσο κι αν εσείς δεν έχετε καμία όρεξη να το πάτε. Το καταλαβαίνω.
(Και νιώθω και εγώ τώρα σαν παιδί. Και θέλω έναν «μεγάλο» να έρθει να μου πει «γιατί;». Γιατί πόλεμος στην Ευρώπη το 2022; Γιατί να πρέπει να μιλήσω στο παιδί μου για αυτό τη στιγμή που νιώθω τόσο λυπημένη και φοβισμένη. Έναν «μεγάλο» θέλω και εγώ να μου εξηγήσει και να με καθησυχάσει.)
