Είναι Παρασκευή βράδυ και έχεις κανονίσει έξοδο με φίλους, για να χαλαρώσεις και να διασκεδάσεις. Αρχίζεις να ετοιμάζεσαι, όταν ξαφνικά χτυπάει το τηλέφωνο. Είναι η κολλητή σου! Σου λέει ότι μάλωσε άσχημα με τον σύντροφό της και κατά πάσα πιθανότητα, χώρισαν.
Αναβάλλεις την έξοδο, παίρνεις τις απαραίτητες προμήθειες (παγωτό, σοκολάτες, χαρτομάντιλα, ποτά) και φτάνεις αμέσως σπίτι της. Την παίρνεις μια αγκαλιά, και την ακούς με ηρεμία και κατανόηση να σου εξιστορεί τι ακριβώς έχει συμβεί. Όση ώρα την ακούς, έχεις μία και μοναδική ερώτηση, που στριφογυρίζει στο μυαλό σου, αλλά δεδομένης της κατάστασης, δεν μπορείς να την εξωτερικεύσεις:
Γιατί παραμένεις σε μια τοξική σχέση, αφού δεν είσαι ευτυχισμένη; Γιατί τα υπομένεις όλα αυτά;
Μια ερώτηση σίγουρη δύσκολη για όσους είναι συναισθηματικά εμπλεκόμενοι σε μια τοξική σχέση, οποιαδήποτε μορφής –ερωτική, φιλική, επαγγελματική– και εύκολη για όσους δεν εμπλέκονται και είναι απλά παρατηρητές.
Τι θεωρείται τοξική σχέση και γιατί είναι δύσκολο να απεμπλακούμε από αυτήν
Τοξική σχέση μπορεί να θεωρηθεί οποιαδήποτε μορφής σχέση, η οποία χαρακτηρίζεται από ομηρικούς καβγάδες, ελεγκτική και υποτιμητική συμπεριφορά, χειραγώγηση, ταπείνωση, σκηνές ζηλοτυπίας, έλλειψη σεβασμού, ψυχολογική και συναισθηματική εξουθένωση.
Ένα είδος σχέσης που, δυστυχώς, αντί να σε εξελίσσει και να σε καλυτερεύει σαν άνθρωπο, σε πηγαίνει πίσω και σου βγάζει την χειρότερη εκδοχή του εαυτού σου.
Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν ένα άτομο να βρεθεί μέσα σε μια τοξική σχέση, από την οποία είναι δύσκολο να ξεφύγει. Ένας από αυτούς, και κατ’ εμέ ο πιο βασικός, είναι η πεποίθηση του ατόμου ότι ‘‘αξίζει’’ να βιώνει τη συγκεκριμένη κατάσταση, με ό,τι συνέπειες αυτή συνεπάγεται. Η συγκεκριμένη πεποίθηση προέρχεται κυρίως λόγω έλλειψης αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης και έχει τις ρίζες της στο οικογενειακό περιβάλλον.
Θεωρείται ότι τα πρώτα 5-6 χρόνια της ζωής ενός ατόμου είναι τα πιο σημαντικά για τη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητάς του. Είναι τα χρόνια όπου οι πρώιμοι φροντιστές μας – (γονείς, γιαγιάδες, παππούδες- οποιοσδήποτε αναλάβει τη φροντίδα και την ανατροφή ενός παιδιού) θέτουν τις βάσεις για τη μετέπειτα ζωή του.
Αν ένας άνθρωπος μεγαλώσει μέσα σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον, από το οποίο λαμβάνει αγάπη, στοργή, φροντίδα, νιώθει ότι σέβονται τον ίδιο και τα προσωπικά του όρια, θα αναζητήσει τα συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς στις μετέπειτα διαπροσωπικές του σχέσεις.
Αντίθετα, αν ένας άνθρωπος μεγαλώσει μέσα σε ένα περιβάλλον στο οποίο κυριαρχεί η έλλειψη σεβασμού, η υποτίμηση και η ταπείνωση, θα αναζητά, δυστυχώς, σχέσεις που θα εμπεριέχουν αυτά τα μοτίβα.
Οτιδήποτε βιώνουμε στο οικογενειακό μας περιβάλλον, μαθαίνουμε να το αναπαράγουμε, άκριτα και ασυνείδητα, σε οποιαδήποτε διαπροσωπική μας σχέση, μόνο και μόνο, επειδή μας είναι οικείο.
Ένας άλλος λόγος που μπορεί να παρατείνει την παραμονή ενός ατόμου σε μια τοξική σχέση είναι ο συναισθηματικός ή οικονομικός εκβιασμός που δέχεται από τον χειριστικό σύντροφό του. Μια τοξική σχέση δεν βασίζεται στην αλληλοεκτίμηση, στον σεβασμό και στην αγάπη, αλλά στην κτητικότητα, και πολλές φορές και στη χειραγώγηση.
Ένας χειριστικός σύντροφος σού δημιουργεί την πεποίθηση ότι δεν είσαι ικανός/ή να τα καταφέρεις μόνος/η σου ή ότι τον χρειάζεσαι στη ζωή σου, που στην ουσία σε έχει πείσει για αυτό. Σου δημιουργεί ενοχές σε περίπτωση που θελήσεις κάτι καλύτερο στη ζωή σου, σε κάνει να νιώθεις υπεύθυνος/η και αχάριστος/η που αψηφάς με αυτό τον τρόπο ό,τι σου έχει προσφέρει μέχρι στιγμής. Π.χ. «Δεν θα μπορέσεις να επιβιώσεις χωρίς εμένα», «Ποιος νομίζεις ότι θα σε προσλάβει στην επιχείρησή του»; «Μην με εγκαταλείπεις τώρα που σε έχω ανάγκη, εγώ σου στάθηκα όταν με χρειαζόσουν».
Πέρα από την έλλειψη αυτοεκτίμησης και τη χειραγώγηση, ένας άνθρωπος μπορεί να ανέχεται έναν τοξικό σύντροφο, από συνήθεια, δυστυχώς. Η συνήθεια είναι μεγάλη δύναμη, που πολλές φορές δεν μπορεί να ξεπεραστεί εύκολα. Με την πάροδο του χρόνου, ο άνθρωπος έχει την τάση να συνηθίζει οτιδήποτε συμβαίνει στην ζωή του είτε καλό, είτε κακό. Το οικειοποιείται άβουλα, άκριτα και ασυνείδητα, και αυτό με τον καιρό γίνεται κτήμα του και μέρος της καθημερινότητάς του. Ένας άνθρωπος, πολλές φορές, δέχεται ό,τι του συμβαίνει, μόνο και μόνο επειδή φοβάται τις αλλαγές και τις επιπτώσεις που αυτές θα φέρουν στη ζωή του.
Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ένα άτομο να απεμπλακεί από μια τοξική σχέση
1. Παρέχοντας τη συναισθηματική σταθερότητα, την υποστήριξη και την κατανόηση που χρειάζεται και δεν μπορεί να βρει από κανέναν άλλον.
2. Παρακινώντας τον να ασχοληθεί με δραστηριότητες που του αρέσουν και θα συμβάλλουν στην τόνωση της αυτοπεποίθησης και της αυτοεκτίμησής του.
3. Προτρέποντάς τον να επισκεφθεί έναν ειδικό ψυχικής υγείας, ο οποίος θα τον βοηθήσει να κατανοήσει καλύτερα την κατάσταση που βιώνει και να του δώσει τις απαραίτητες κατευθυντήριες γραμμές για να απεμπλακεί από αυτήν.
Είναι αλήθεια ότι οι διαπροσωπικές σχέσεις είναι δύσκολες. Θέλουν αμοιβαίες υποχωρήσεις και συμβιβασμούς. Για να πετύχουν όμως χρειάζεται να υπάρχει αλληλοσεβασμός, αλληλοεκτίμηση, αγάπη, έρωτας.
Το να αγαπάς δεν είναι τίποτα, το να σ’ αγαπάνε είναι κάτι… το ν’ αγαπάς και ν’ αγαπιέσαι είναι το παν. Leo Buscaglia
Αν νιώσεις έστω και για μια στιγμή, ότι η σχέση που βιώνεις δεν ανταποκρίνεται στην παραπάνω φράση, φρόντισε να την αναζητήσεις αλλού… Καλή εξερεύνηση!
