Το Internet Gaming Disorder (Διαταραχή Ηλεκτρονικού Παιχνιδιού) έχει αναγνωριστεί επίσημα ως διαταραχή από την Αμερικανική Ψυχιατρική Εταιρεία στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών, 5η Έκδοση (DSM-5). Ο τεχνολογικός εθισμός είναι μη χημικός εθισμός που περιλαμβάνει την αλληλεπίδραση ανθρώπου-μηχανής. Στο DSM-5 η διαταραχή Internet Gaming Disorder περιλαμβάνεται στη γενικότερη κατηγορία “Διαταραχών λόγω εθιστικών συμπεριφορών”. Η διαταραχή μπορεί να αφορά τόσο σε διαδικτυακό παιχνίδι όσο και σε βιντεοπαιχνίδι παιχνίδι εκτός του διαδικτύου.
Σύμφωνα με τα πρόσφατα επιστημονικά δεδομένα, η ηλικία εμφάνισης του Internet Gaming Disorder συνεχώς μειώνεται, με τις ηλικίες 12-25 ετών να θεωρούνται ηλικίες υψηλού κινδύνου για την εμφάνιση της διαταραχής. Η αναλογία εμφάνισης της διαταραχής είναι μεγαλύτερη στα αγόρια σε σχέση με τα κορίτσια. Αν και ο αριθμός των κοριτσιών που παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια, οι έρευνες δείχνουν ότι τα κορίτσια ελκύονται κυρίως από παιχνίδια χαμηλής έντασης και δεν εθίζονται τόσο σε αυτά όσο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Ορισμός και Κριτήρια Διάγνωσης
Σύμφωνα με το DSM-5, το Internet Gaming Disorder χαρακτηρίζεται από τουλάχιστον πέντε από τα ακόλουθα εννέα κριτήρια για τους τελευταίους 12 μήνες:
- Εμμονή με τα διαδικτυακά παιχνίδια και μειωμένος αυτοέλεγχος
- Άγχος, ευερεθιστότητα ή λύπη όταν δεν παίζει
- Χρειάζεται να παίζει όλο και περισσότερες ώρες για να νιώσει την ίδια ευχαρίστηση
- Αποτυχημένες προσπάθειες μείωσης ή διακοπής του παιχνιδιού
- Μείωση ή εγκατάλειψη άλλων χόμπι ή δραστηριοτήτων για να παίξει
- Συνεχίζει να παίζει παρά τις αρνητικές επιπτώσεις
- Λέει ψέματα στους άλλους σχετικά με την έκταση της ενασχόλησης με το παιχνίδι
- Χρησιμοποιεί τα παιχνίδια για να ξεφύγει από προβλήματα ή για ανακούφιση από αρνητικά συναισθήματα
- Θέτει σε κίνδυνο ή χάνει σημαντικές σχέσεις, εργασία ή εκπαιδευτικές ευκαιρίες λόγω του παιχνιδιού
Επιστημονικά Δεδομένα Παγκοσμίως
Η επιστημονική κοινότητα έχει αναλύσει εκτενώς την επίδραση των βιντεοπαιχνιδιών στην υγεία. Σύμφωνα με μία μετανάλυση που περιείχε 16 μελέτες μέχρι το 2017, ο συγκεντρωτικός επιπολασμός εμφάνισης του Ιnternet Gaming Disorder μεταξύ των εφήβων ήταν 4,6% με 4,3%–9,7% για τα αγόρια και 1,3%- 2,2 για τα έφηβα κορίτσια (Fam, J. Y. ,2018). Η υπερβολική ενασχόληση με τα παιχνίδια έχει συνδεθεί με διάφορα προβλήματα υγείας, όπως:
- Αυξημένος κίνδυνος κατάθλιψης, άγχους και διαταραχών διάθεσης.
- Δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις και στην κοινωνική αλληλεπίδρασης
- Μείωση της απόδοσης στο σχολείο ή στην εργασία.
Internet Gaming Disorder στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, η διάδοση των βιντεοπαιχνιδιών έχει αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια, ειδικά στην Covid και μετα-Covid περίοδο. Αν και η έρευνα στη χώρα είναι περιορισμένη, δεδομένα από μελέτες δείχνουν ότι το ποσοστό των παιδιών που παρουσιάζει συμπτώματα gaming disorder είναι παρόμοιο με εκείνο άλλων δυτικών χωρών, κυμαινόμενο από 3% έως 4%.
Μια έρευνα του 2021 από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών έδειξε ότι το 2% των Ελλήνων εφήβων πληροί τα κριτήρια για το Internet Gaming Disorder σύμφωνα με το DSM-5. Η αυξημένη χρήση της τεχνολογίας, η πρόσβαση στο διαδίκτυο και οι κοινωνικοί παράγοντες συμβάλλουν στην εξάπλωση αυτής της διαταραχής.
Να σημειωθεί ότι η Διαταραχή ηλεκτρονικού Παιχνιδιού παρουσιάζει μεγάλη συννοσηρότητα και με άλλες διαταραχές σε παιδιά και έφηβους. Σε έρευνα που διεξήχθη στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης σε 44 άρρενες, εντοπίστηκε ότι οι συχνότερες συννοσηρές διαταραχές αφορούν εφήβους με κατάθλιψη (11%), διαταραχή διαγωγής (9,3%) και ΔΕΠΥ (7%). Eπίσης στο 60% των περιπτώσεων που ερευνήθηκαν υπήρχε σοβαρή δυσλειτουργία στο επίπεδο ενδοοικογενειακής επικοινωνίας και αναφερόμενες εκδηλώσεις σωματικής και λεκτικής βία μεταξύ των μελών της.
Πώς Μπορεί να Βοηθήσει η Οικογένεια στην Αντιμετώπιση του Internet Gaming Disorder ;
Η οικογένεια παίζει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη και την αντιμετώπιση του εθισμού στα βιντεοπαιχνίδια. Οι γονείς και τα αδέλφια μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στην υποστήριξη του ατόμου που πάσχει έχει εθιστεί.
Αρχικά είναι σημαντικό η οικογένεια να απευθυνθεί σε έναν Επαγγελματία Ψυχικής Υγείας, εάν διαπιστώσει μερικά από τα παραπάνω συμπτώματα. Η κατανόηση της διαταραχής θα βοηθήσει τα μέλη της οικογένειας να αναγνωρίσουν τα σημάδια και να δράσουν κατάλληλα.
Ωστόσο, η οικογένεια μπορεί να υιοθετήσει αρκετές στρατηγικές για να βοηθήσει το άτομο να διαχειριστεί τον εθισμό του:
- Η ανοιχτή και ειλικρινής επικοινωνία είναι κλειδί για τη δημιουργία ενός υποστηρικτικού περιβάλλοντος.
- Καθημερινές συνομιλίες για τις ανησυχίες και τα συναισθήματα του ατόμου.
- Παροχή συναισθηματικής υποστήριξης και ενθάρρυνση για τη συμμετοχή σε δραστηριότητες εκτός του gaming.
- Η καθιέρωση υγιών ορίων και ρουτινών μπορεί να βοηθήσει στην εξισορρόπηση του χρόνου που αφιερώνεται στα βιντεοπαιχνίδια με άλλες δραστηριότητες
- Ενθάρρυνση για συμμετοχή σε φυσικές δραστηριότητες, όπως αθλήματα ή χόμπι, και κοινωνικές εκδηλώσεις.
- Η οικογένεια μπορεί να προωθήσει τη χρήση της τεχνολογίας με ισορροπημένο τρόπο. Παράδειγμα: Οι γονείς μπορούν να δίνουν το παράδειγμα με την ισορροπημένη χρήση της τεχνολογίας.
- Καθιέρωση οικογενειακού ελεύθερου χρόνου χωρίς ηλεκτρονικές συσκευές και τήρηση απ’ όλη την οικογένειας
Παρέμβαση και Αντιμετώπιση
Η αντιμετώπιση του Internet Gaming Disorder περιλαμβάνει διάφορες στρατηγικές:
- Ευαισθητοποίηση γονέων, εκπαιδευτικών και επαγγελματιών υγείας σχετικά με τους κινδύνους της υπερβολικής χρήσης των βιντεοπαιχνιδιών.
- Παροχή συμβουλευτική της οικογένειας, ψυχοεκπαίδευση και ψυχοθεραπείας. Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT), η οποία έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στη μείωση των συμπτωμάτων.
- Ομάδες υποστήριξης και προγράμματα αποκατάστασης για την ενίσχυση της κοινωνικής επανένταξης και την προώθηση υγιών συνηθειών.
- Εφαρμογή κανονισμών για τον περιορισμό του χρόνου παιχνιδιού και την προώθηση ισορροπημένης χρήσης της τεχνολογίας.
Συμπέρασμα
Το Internet Gaming Disorder, όπως αναγνωρίζεται από το DSM-5, είναι μια σοβαρή διαταραχή που απαιτεί προσοχή και παρέμβαση. Η υπερβολική χρήση των βιντεοπαιχνιδιών μπορεί να έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία. Είναι ζωτικής σημασίας να αναγνωρίσουμε τα συμπτώματα και να παρέχουμε την απαραίτητη στήριξη στα άτομα που επηρεάζονται.
