Τι είναι το άγχος αποχωρισμού;
Τα δάκρυα κατά τον αποχωρισμό του παιδιού από τους γονείς είναι συνηθισμένα στα πρώτα χρόνια. Κοντά στα πρώτα γενέθλια, πολλά παιδιά αναπτύσσουν ένα φυσιολογικό άγχος αποχωρισμού και αναστατώνονται όταν ένας γονέας, ο παππούς ή η γιαγιά ή άλλος κύριος φροντιστής προσπαθεί να τα αφήσει με κάποιον άλλο.
Έχουν διεξαχθεί μελέτες για να εξηγηθεί η πιθανή αιτία του άγχους αποχωρισμού στα παιδιά και πολλοί επιστήμονες συσχετίζουν έντονα το άγχος αποχωρισμού με τις στρατηγικές ή τα στυλ ανατροφής των παιδιών από τους γονείς τους.
Οι περισσότερες από τις μελέτες επισημαίνουν ότι το άγχος αποχωρισμού συνδέεται με τη γονική σχέση ή με κάποιους τρόπους γονικής μέριμνας. Για παράδειγμα, η υπερπροστασία των γονέων μπορεί να εντοπιστεί στο άγχος αποχωρισμού των παιδιών. Λόγω της υπερπροστασίας των γονιών, τα παιδιά εμποδίζονται να εξερευνήσουν τον κόσμο γύρω τους, μειώνοντας έτσι τις ευκαιρίες τους να αντιμετωπίσουν νέες καταστάσεις. Επίσης, η γονική παρεμβατικότητα είναι γνωστό ότι σχετίζεται με το άγχος αποχωρισμού. Εάν οι γονείς παρέχουν περισσότερη βοήθεια στο παιδί τους από αυτή που χρειάζεται, η γνώση των δεξιοτήτων του παιδιού περιορίζεται και έτσι αναπτύσσεται εξάρτηση από τον ενήλικα.
Αναπτυξιακά στάδια και αποχωρισμός
Τα μωρά, κυρίως εκείνα που έχουν δημιουργήσει έναν υγιή δεσμό με τη μητέρα ή τον φροντιστή, προσαρμόζονται συνήθως αρκετά καλά κατά τον αποχωρισμό. Οι γονείς συχνά πιθανώς νιώθουν περισσότερο άγχος για τον χωρισμό από τα βρέφη. Όσο ικανοποιούνται οι ανάγκες τους, τα περισσότερα μωρά κάτω των 6 μηνών προσαρμόζονται εύκολα και με άλλους ανθρώπους.
Μεταξύ 4-7 μηνών, τα μωρά αναπτύσσουν την αίσθηση της «μονιμότητας του αντικειμένου». Συνειδητοποιούν ότι τα πράγματα και οι άνθρωποι υπάρχουν ακόμα και όταν δεν φαίνονται. Ωστόσο, δεν αντιλαμβάνονται την έννοια του χρόνου, επομένως δεν ξέρουν ότι αυτό το άτομο θα επιστρέψει και μπορεί να αναστατωθούν από την απουσία τους. Για παράδειγμα, είτε ο φροντιστής είναι στην κουζίνα, στο διπλανό υπνοδωμάτιο ή στο γραφείο, είναι το ίδιο για το μωρό, το οποίο μπορεί να κλάψει έως ότου η μαμά είναι ξανά κοντά.
Τα παιδιά ηλικίας μεταξύ 8 μηνών και 1 έτους γίνονται πιο ανεξάρτητα νήπια, αλλά είναι ακόμα πιο αβέβαια σχετικά με τον αποχωρισμό από τους γονείς τους. Αυτή είναι η συνηθέστερη στιγμή που αναπτύσσεται το άγχος αποχωρισμού και τα παιδιά μπορεί να είναι ταραγμένα και αναστατωμένα όταν ένας γονέας προσπαθεί να φύγει.
Ο χρόνος εμφάνισης του άγχους αποχωρισμού μπορεί να ποικίλλει. Μερικά παιδιά μπορεί να το περάσουν μεταξύ 18 μηνών και 3 ετών. Κάποια δεν το βιώνουν ποτέ. Για άλλα επίσης παιδιά, άγχος μπορεί να προκαλέσουν γεγονότα που συνδέονται με τον χωρισμό από έναν γονέα όπως ένα νέο αδερφάκι, μετακόμιση σε νέο μέρος ή ένταση στο σπίτι.
Τι νιώθει συνήθως ο γονέας;
Το άγχος αποχωρισμού προκαλεί στους φροντιστές διάφορα συναισθήματα. Μπορεί να είναι ωραίο να νιώθετε ότι το παιδί σας είναι τελικά τόσο δεμένο μαζί σας όσο εσείς μαζί του. Αλλά είναι επίσης πιθανό να αισθάνεστε ένοχοι που αφιερώνετε χρόνο για τον εαυτό σας, αφήνετε το παιδί σας με άλλο φροντιστή ή πηγαίνετε στη δουλειά. Και μπορεί να αρχίσετε να αισθάνεστε συγκλονισμένοι από την ποσότητα της προσοχής που φαίνεται να χρειάζεται το παιδί σας από εσάς.
Πόσο διαρκεί το άγχος αποχωρισμού;
Το πόσο διαρκεί το άγχος αποχωρισμού ποικίλλει ανάλογα με το παιδί και τον τρόπο με τον οποίο αντιδρούν τα μέλη της οικογένειας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία ενός παιδιού, το άγχος αποχωρισμού μπορεί να διαρκέσει από τη βρεφική ηλικία μέχρι τα χρόνια του δημοτικού.
Όλα τα παιδιά και οι έφηβοι νιώθουν κάποιο άγχος. Είναι ένα φυσιολογικό μέρος της ενηλικίωσης. Το άγχος αποχωρισμού είναι φυσιολογικό στα μικρά παιδιά. Σχεδόν όλα τα παιδιά μεταξύ 18 μηνών και 3 ετών έχουν άγχος αποχωρισμού και είναι προσκολλημένα σε κάποιο βαθμό. Ωστόσο εάν το άγχος αποχωρισμού επηρεάζει τις καθημερινές δραστηριότητες του παιδιού και διαρκεί για πάνω από έναν 4 εβδομάδες μπορεί να είναι σημάδι μιας βαθύτερης διαταραχής και χρήζει επίσκεψης σε ειδικό ψυχικής υγείας για περεταίρω διερεύνηση. Τα συμπτώματα της διαταραχής άγχους αποχωρισμού είναι πιο σοβαρά.
Τι αντίκτυπο έχει στα παιδιά εάν αγνοηθεί από τους γονείς;
- μειώνει την αλληλεπίδραση του παιδιού με τους συνομηλίκους
- αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης άλλων ψυχολογικών και συμπεριφορικών δυσλειτουργιών
- παρεμποδίζει ακόμη και την ανάπτυξη
- επηρεάζει τη μάθηση στα παιδιά προσχολικής ηλικίας
- μειώνει τον αυτοεκτίμηση του παιδιού
