Υπερπροστατευτικότητα. Τι επιπτώσεις έχει στη ζωή του παιδιού;
Στον πολύπλοκο ρόλο της γονεϊκότητας, η ενστικτώδης προστασία του παιδιού είναι ένα αίσθημα βαθιά ριζωμένο στους περισσότερους γονείς. Ωστόσο, η γραμμή μεταξύ ουσιαστικής προστασίας και εξαιρετικά προστατευτικής συμπεριφοράς μπορεί να είναι λεπτή, με σημαντικές συνέπειες για τη συνολική ανάπτυξη και την ευημερία του παιδιού.
Τι επιπτώσεις δημιουργεί η υπερπροστευτικότητα στη ζωή του παιδιού;
Περιορισμένη ανεξαρτησία
Ο βασικός κίνδυνος που προκύπτει από την υπερπροστατευτικότητα των γονέων είναι ο περιορισμός της ανεξαρτησίας του παιδιού. Όταν οι γονείς προστατεύουν διαρκώς τα παιδιά τους από κάθε πιθανή πρόκληση, εμποδίζουν αθέμιτα την ανάπτυξη των ικανοτήτων επίλυσης προβλημάτων, ανθεκτικότητας και ανεξαρτησίας. Ως αποτέλεσμα, ένα παιδί, όταν εκτεθεί στα αναπόφευκτα εμπόδια της ζωής, δε θα έχει καταφέρει να δημιουργήσει έναν ανθεκτικό εαυτό προκειμένου να σταθεί επαρκώς απέναντι στις προκλήσεις της ζωής και πιθανόν θα αναζητά παντού τη σωτηρία από τους ενήλικες. Γεγονός που καθυστερεί αισθητά το πέρασμά του στον ενήλικο κόσμο.
Δυσκολία στη λήψη αποφάσεων
Η υπερπροστασία εκδηλώνεται συχνά ως υπερβολική παρέμβαση στη διαδικασία λήψης αποφάσεων του παιδιού. Αυτή η υπερβολική εμπλοκή των γονέα από το «τι ρούχο θα φορέσει το παιδί», «τι εξωσχολική δραστηριότητα θα επιλέξουν οι ίδιοι για το παιδί», δεν αφήνει χώρο στο ίδιο το παιδί να αναπτύξει την ανεκτίμητη ικανότητα λήψης αποφάσεων βάση των επιθυμιών του και την ευκαιρία να μάθει από τις συνέπειες των επιλογών του. Ως αποτέλεσμα, τα υπερπροστατευμένα παιδιά είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη λήψη αποφάσεων στην ενήλικη ζωή, έχοντας σοβαρή έλλειψη αυτοπεποίθησης.
Μειωμένο κίνητρο για μάθηση και εξερεύνηση
Η ουσία της παιδικής ηλικίας βρίσκεται στην εξερεύνηση, το πείραμα και την περιπέτεια. Η υπερπροστασία από τους γονείς συχνά δημιουργεί αθέμιτα ένα περιβάλλον που είναι υπερβολικά ελεγχόμενο, καταστέλλοντας έτσι την πηγαία περιέργεια και το πνεύμα της περιπέτειας που έχει κάθε παιδί. Η έλλειψη υγιών εμπειριών μπορεί να κάνει ένα παιδί υπερβολικά διστακτικό, αγχώδες με οτιδήποτε νέο και να το περιορίσει ενδεχομένως ακόμα και την προσωπική και διανοητική του ανάπτυξη, καθώς εκ των πραγμάτων οι ορίζοντές τους θα αυτοπεριορίζονται λόγω του φόβου.
Κοινωνικές και συναισθηματικές επιπτώσεις
Οι κοινωνικές και συναισθηματικές συνέπειες που προκύπτουν από την υπερπροστασία των γονέων είναι συχνά εμφανείς σε πολλούς τομείς της ζωής του παιδιού. Τα παιδιά που υπερπροστατεύονται από κάθε πρόκληση της ζωής μπορεί να αντιμετωπίσουν δυσκολίες στη δημιουργία σημαντικών σχέσεων, αντιμετωπίζοντας προβλήματα εμπιστοσύνης και ανεξαρτησίας. Τα παιδιά που έχουν μάθει να προστατεύονται διαρκώς από τους ενήλικες φροντιστές, μαθαίνουν να συνδέονται στην ενήλικη ζωή μέσα από τον φόβο και τη δυσπιστία. Επιπλέον, αυτά τα παιδιά μπορεί να αντιμετωπίζουν υψηλή αγωνία όταν βρεθούν σε κοινωνικές καταστάσεις που διαφέρουν από τις συνηθισμένες, καθώς δεν τους έχουν δοθεί οι κατάλληλες ευκαιρίες για την ανάπτυξη απαραίτητων κοινωνικών δεξιοτήτων και συναισθηματικής ανθεκτικότητας.
Ακαδημαϊκές συνέπειες
Συχνά οι υπερπροστατευτικοί γονείς μπορεί να εμπλέκονται υπερβολικά στις ακαδημαϊκές προσπάθειες των παιδιών, στην προσπάθειά τους να προστατέψουν τα παιδιά από την αποτυχία. Αυτή η υπερβολική ενασχόληση έχει παρατηρηθεί ότι δημιουργεί σοβαρή έλλειψη αυτοεκτίμησης στα παιδιά, μειώνει το εσωτερικό κίνητρο για μάθηση και εξαλείφει κάθε εσωτερικό κίνητρο για προσωπική επίτευξη στόχων. Άλλωστε η αποτυχία είναι μέρος της διαδικασίας της μάθησης και είναι αναγκαίο να περάσουν από αυτό το στάδιο τα παιδιά. Η πίεση για την επίτευξη των προσδοκιών των γονέων μπορεί να συντελέσει στην αύξηση του άγχους, κάνοντας τα παιδιά να μην απολαμβάνουν τη μοναδικότητα της παιδικής ηλικίας.
Ενώ η επιθυμία να προστατεύσει κανείς τα παιδιά του είναι – συνήθως- πηγαία, η υπερπροστατευτικότητα στον αντίποδα μπορεί να σταθεί μεγάλο εμπόδιο στη ζωή ενός παιδιού αλλά και στην ζωή του ως ενήλικας. Το όριο μεταξύ προστασίας και ελευθερίας είναι πραγματικά πολύ λεπτό και καθοριστικό και χρειάζεται ο γονέας συχνά να σκεφτεί τις μελλοντικές συνέπειες ώστε να παίρνει τις περισσότερες φορές τις σωστότερες αποφάσεις.
Οι γονείς που τείνουν να είναι υπερπροστατευτικοί χρειάζεται να αναλογιστούν τις μόνιμες συνέπειες αυτής της στάσης και να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον που να προάγει την ασφάλεια παράλληλα με την απεριόριστη προσωπική ανάπτυξη. Σίγουρα αυτό δεν είναι κάτι εύκολο. Ένας από τους πιο δύσκολους ρόλους των γονέων στη σημερινή εποχή ίσως είναι η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ της διασφάλισης της ασφάλειας και της παροχής της ελευθερίας για εξερεύνηση. Ας μην ξεχνάμε, ότι η ενθάρρυνση της ανεξαρτησίας, η ενίσχυση της ανθεκτικότητας και η καλλιέργεια υγιών διαδικασιών λήψης αποφάσεων είναι απαραίτητες πτυχές για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη του παιδιού.
