Σε προηγούμενα άρθρα μου σας έχω μιλήσει για την Εποχή του Χαλκού στην χώρα μας και συγκεκριμένα για την άνθηση των πιο σημαντικών Προϊστορικών Πολιτισμών εκείνης της περιόδου, του Κυκλαδικού, του Μινωικού και του Μυκηναϊκού. Πριν όμως, από την εμφάνιση και την ανάπτυξη του προϊστορικού ανθρώπου της Εποχής του Χαλκού, υπήρξε ο άνθρωπος της Εποχής του Λίθου. Ο πρώτος αυτός άνθρωπος που ήταν κυνηγός και τροφοσυλλέκτης, δημιούργησε και εκείνος τον δικό του πολιτισμό. Έναν πολιτισμό πολύ πιο απλό, αλλά πάρα πολύ σημαντικό για την εξέλιξη της ιστορίας. Ο homo sapiens sapiens, όπως ονομάζεται, είναι ο περιβόητος καλλιτέχνης, που ζωγράσισε σκηνές από την καθημερινή του ζωή σε σπήλαια, κατασκέυσε τα πρώτα λίθινα εργαλεία και τα πρώτα ειδώλεια.
Η πρώτη δική μου επαφή με τον άνθρωπο της Εποχής του Λίθου δεν έγινε στην χώρα μας, αλλά στο πρώτο μου ταξίδι σαν παιδί στην Νότια Αφρική.Το 2013 επισκέφτηκα τους συγγενείς μου, στο Γιοχάνεσμπουργκ, οι οποίοι είναι οικονομικοί μετανάστες, εδώ και πολλά χρόνια στην Αφρικανική Ήπειρο. Μέσα λοιπόν, στις διάφορες δραστηριότητες, που είχε διοργανώσει η οικογένεια μου, για να εξερευνήσω τον νέο αυτό μαγευτικό μέρος ήταν και η επίσκεψη στο λίκνο της ανθρωπότητας, το Maropeng . Το Maropeng λοιπό,, είναι ένα Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς σε κοντινή απόσταση από το Γιοχάνεσμπουργκ και την Πρετόρια, το οποίο ταξιδεύει τους επισκέπτες πίσω στο χρόνο από την αρχή του σύμπαντός μας, πριν από περίπου 14 δισεκατομμύρια χρόνια. Ο χώρος του Maropeng , είναι πλούσιος σε αρχαιολογικά ευρήματα και εικονικές περιηγήσεις στο παρελθόν,αποτέλεσε το πρώτο μου ταξίδι στην Προϊστορία.
Όμως και στην χώρα μας υπάρχει ένας “κάπως” αντίστοιχος αρχαιολογικός χώρος τον οποίο μπορείτε να επισκεφτείτε με τα παιδιά σας,να ανακαλύψετε όλοι μαζί την εξέλιξη του άνθρωπου της Εποχής του Λίθου και κάπως έτσι να ταξιδέψετε όλοι μαζί στην εποχή του homo sapiens sapiens.
Προτού όμως σας αποκαλύψω περισσότερα για αυτό το “μέρος”, οφείλω να σας αναφέρω, ότι η συγκεκριμένη περίοδος της ιστορίας μας, ονομάστηκε Εποχή του Λίθου επειδή όλα τα εργαλεία που χρησιμοποιούσε ο τότε άνθρωπος, από το σκάψιμο της γης ώστε να καλλιεργήσει μέχρι και την εύρεση τροφής μέσω του κυνηγιού, κατασκευάζονταν από λίθο, δηλαδή πέτρες.Στην συνέχεια φυσικά, ανακάλυψε και τον πηλό, τον οποίο χρησιμοποίησε για την κατασκευή αγγείων, όπως οικιακά σκεύη και τα σκεύη αποθήκευσης.
Σε απόσταση μόλις 7 χιλιομέτρων από την πόλη της Καστοριάς, αναπτύχθηκε από μέσα τις 6ης χιλιετίας ένας Νεολιθικός Οικισμός, ο λιμναίος Οικισμός του Δισπυλιού της Καστοριάς. Ο Νεολιθικός αυτός οικισμός, αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές πηγές πληροφόρησης για τον άνθρωπο της Νεολιθικής Περιόδου στην χώρα μας, μαζί με το Σέσκλο και το Διμήνι τα οποία βρίσκονται στην περιοχή της Θεσσαλίας. Καθώς ο επισκέπτης καταφτάσει στο Δισπυλιό, εντυπωσιάζεται από την ακριβή αναπαράσταση του νεολιθικού οικισμού. Βέβαια αξίζει να σημειωθεί πως στον αρχαιολογικό χώρο της περιοχής, έχουν βρεθεί πλήθος νεολιθικών εργαλείων, από πέτρα, κόκαλα και πυριτόλιθο.Τα εργαλεία αυτά μας δίνουν μια σαφή εικόνα για τον τρόπο ζωής του νεολιθικού ανθρώπου στην χώρα μας, ότι δηλαδή ασχολούνταν με την γεωργία, το κυνήγι και το ψάρεμα. Οφείλω να σας αναφέρω, ότι τα πιο σημαντικά ευρήματα που έχουμε από τον οικισμό είναι ένα φλάουτο από οστά, το οποίο αποτελεί ένα από τα παλαιότερα μουσικά όργανα εκείνης της περιόδου στην Ευρώπη και μια εγχάρακτη πινακίδα από ξύλο με γραμμικά στοιχεία, η οποία χρονολογείται με βεβαιότητα στο 5260 π.Χ.
Εξερευνώντας λοιπόν, τον αρχαιολογικό χώρο, ο επισκέπτης αντικρίζει νεολιθικά σπίτια, μέσα στα οποία έχουν τοποθετηθεί αντικείμενα από την καθημερινής ζωή του Νεολιθικού ανθρώπου, πιστά αντίγραφα των ευρημάτων που βρέθηκαν από τις αρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή, ενώ τα αυθεντικά ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Περιοχής.
Ο Οικισμός του Δισπυλιού,που άνθισε δίπλα στην λίμνη, “έζησε” έως και την 4η χιλιετία και οι αρχαιολόγοι υποθέτουν πως φιλοξενούσε περίπου στους 3.000 κατοίκους. Οι νεολιθικές καλύβες που δικαίως εντυπωσιάζουν τον θεατή, είναι τοποθετημένες πλατφόρμες κατασκευασμένες από πασσάλους. Τα εργαλεία που “στολίζουν τον οικισμό” και σας ανέφερα παραπάνω, είναι φιάλες, κύπελλα(ποτήρια), χύτρες, καλάθια αποθήκευσης, φρουτιέρες, ενώ στο κέντρο είναι τοποθετημένη μια εστία φωτιάς, ολοκληρώνοντας έτσι μια “εικόνα“ από την καθημερινότητα και την ζωή του νεολιθικού ανθρώπου στην χώρα μας.
Δυστυχώς, οι περισσότεροι από εμάς δεν γνωρίζουν την ύπαρξη του λιμναίου αυτού οικισμού, εκτός βέβαια, από αυτούς που ζουν στην περιοχή, όπως αντίστοιχα συμβαίνει και με την περίπτωση των Νεολιθικών αρχαιολογικών χώρων της Θεσσαλίας , Διμήνι και Σέσκλο. Η χώρας μας έχει 3 σπουδαίους αρχαιολογικούς χώρους της Εποχής του Λίθου οι οποίοι δεν γνωρίζουν την αίγλη που τους αναλογεί.
Αυτός ήταν και ο βασικότερος λόγος που αφιέρωσα το σημερινό μου άρθρο στον πανέμορφο λιμναίο Νεολιθικό Οικισμό του Δισπυλιού Καστοριάς, για το μάθουν όσοι δεν το γνωρίζουν, ώστε με την πρώτη ευκαιρία που θα σας δοθεί να το επισκεφτείτε μαζί με τα παιδιά σας και να ταξιδέψετε όλα μαζί στην Εποχή του Λίθου!
