Την Κυριακή που μας πέρασε γιορτάστηκε για 6η συνεχόμενη χρονιά η Ευρωπαϊκή Ημέρα Συντήρησης της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Σε όλη την χώρα πραγματοποιήθηκαν πλήθος εκδηλώσεων με αφορμή μια ακόμη “γιορτή ”του πολιτισμού. Η Ευρωπαϊκή Ημέρα Συντήρησης είναι μια πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Οργανισμών Συντήρησης. Σε όλη την χώρα τα εργαστήρια συντήρησης άνοιξαν τις πόρτες τους στο κοινό, με σκοπό τη γνωριμία των επισκεπτών με τη συντήρηση αρχαιοτήτων και έργων τέχνης και την ανάδειξη της σπουδαίας συνεισφοράς της στη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς. Το έργο των συντηρητών, που συχνά δεν γνωρίζει την αίγλη που του αναλογεί, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την διαφύλαξη και ανάδειξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Δυστυχώς, οι περισσότεροι αγνοούν, ότι το έκθεμα που θα θαυμάσουν στην προθήκη ενός μουσείου, για να μπορέσει να φτάσει εκεί, εκτός από την συμβολή του αρχαιολόγου, απαραίτητη είναι και η συμβολή του συντηρητή. Σήμερα λοιπόν, με αφορμή αυτή την “γιορτινή” ημέρα του πολιτισμού και τις εκδηλώσεις που θα πραγματοποιήθηκαν σε διάφορους πολιτιστικούς χώρους της χώρας, αποφάσισα να σας μιλήσω για το επάγγελμα και το έργο των συντηρητών έργων τέχνης και αρχαιοτήτων.
Τι είναι ο συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης;
Ο συντηρητής αρχαιοτήτων και έργων τέχνης είναι αυτός που αναλαμβάνει την αποκατάσταση και την συντήρηση αρχαιολογικών ευρημάτων, μνημείων, εικόνων και διάφορων άλλων έργων τέχνης. Ο σκοπός του είναι, να επαναφέρει τα παραπάνω στην αρχική τους κατάσταση και όποτε αυτό δεν είναι εφικτό, να προσπαθήσει να επιβραδύνει την φυσική τους φθορά. Ο συντηρητής εξετάζει με προσοχή τη σύσταση των υλικών και τον τρόπο κατασκευής των αντικειμένων ή των μνημείων, ύστερα αξιολογεί την έκταση της φθοράς και τα αίτια που την προκάλεσαν και έπειτα, αφού έχει αποφασίσει ποιες τεχνικές θα χρησιμοποιήσει, προχωρά στις απαραίτητες τεχνικές εργασίες.
Πριν περάσω στην σπουδαιότητα του ρόλου ενός συντηρητή, για την διαφύλαξη, την ανάδειξη και την προστασία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς, θα ήθελα να σας διηγηθώ την δική μου πρώτη εμπειρία με τον χώρο της συντήρησης.
Όταν βρισκόμουν στην έκτη τάξη του Δημοτικού, το σχολείο μας διοργάνωσε μια εκδρομή στο Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ακρόπολης. Καθώς περιπλανιόμασταν στις αίθουσες του Μουσείου, ακολουθώντας τις οδηγίες της ξεναγού, φτάσαμε μπροστά από τον χώρο που εκτίθενται οι Καρυάτιδες. Την στιγμή εκείνη πραγματοποιούταν η διαδικασία της συντήρησης τους μέσω λέιζερ. Δυστυχώς, δεν θυμάμαι πολλά από όσα μας ανέφερε η ξεναγός εκείνη την χρονική στιγμή, αυτό όμως που θυμάμαι χαρακτηριστικά, είναι τα συναισθήματα που είχα νιώσει. Εκτός,ότι είχα μείνει άναυδη στο θέαμα των πανέμορφων Κορών, που στήριζαν περήφανα το Ερέχθειο, είχα επίσης εντυπωσιαστεί, από την περιποίηση που δεχόταν ένα τόσο μεγάλο έκθεμα μέσω της τεχνολογίας του λέιζερ. Ακόμη, με είχε γεμίσει ερωτήματα το πώς μια τόσο σημαντική και δύσκολη, (στα παιδικά μου μάτια) διαδικασία πραγματοποιούταν μπροστά μας και όχι σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο.
Ας περάσουμε τώρα στην σπουδαιότητα του έργου ενός συντηρητή έργων τέχνης και αρχαιοτήτων.
Η εργασία ενός συντηρητή προϋποθέτει, εκτός από καλή γνώση της ιστορίας, κλίση στο σχέδιο, προσοχή και ακρίβεια, υπομονή και επιμονή, όσο κλισέ και αν ακούγεται. Οι συντηρητές έρχονται καθημερινά σε επαφή με πλήθος προκλήσεων, οι οποίες αφορούν, εκτός από την φυσική κατάσταση των αντικειμένων, το πλαίσιο διαχείρισης τους και τις πολιτιστικές και κοινωνικές τους αξίες. Η συντήρηση είναι άμεσα συνδεμένη με την κοινωνία, αφού ο σκοπός της εκτός από το να συντηρήσει το ίδιο το υλικό, είναι να το διασώσει όχι μόνο για τους ανθρώπους του σήμερα, αλλά και για τις επόμενες γενιές. Κάπως έτσι καταλαβαίνουμε, ότι η βαρύτητα που έχει το έργο ενός συντηρητή, είναι τεράστια.
Ο συντηρητής επεμβαίνει σε ένα αντικείμενο με απώτερο σκοπό, να το φροντίσει να διατηρηθεί μέσα στο χρόνο, ώστε η ιστορία που το ακολουθεί, να ταξιδέψει και στους ανθρώπους του μέλλοντος.
Δυστυχώς, το επάγγελμα ενός συντηρητή αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, όπως και το επάγγελμα ενός αρχαιολόγου, παρόλο που η χώρα μας έχει μια πλούσια πολιτιστική κληρονομία, βρίσκεται σε τέλμα. Στις πρώτες επιλογές των εν δυνάμει φοιτητών, δεν βρίσκονται τα παραπάνω επαγγέλματα. Δύο από τα πιο απαραίτητα επαγγέλματα για την ανάδειξη, διαφύλαξη και διάσωση της πολιτιστικής μας κληρονομιάς δεν έχουν την ζήτηση που τους αναλογεί.
Ελπίζω, μέσα από το σημερινό μου άρθρο, να μάθατε κάτι για το σπουδαίο έργο των συντηρητών έργων τέχνης και αρχαιοτήτων και με την πρώτη ευκαιρία που θα σας δωθεί, να επισκεφτείτε μαζί με τα παιδιά σας, ένα από τα εργαστήρια συντήρησης της χώρας μας και να ανακαλύψετε το μαγευτικών κόσμο των συντηρητών!
