Στην καρδιά του Αιγαίου Πελάγους, μέσα στο απέραντο αυτό γαλάζιο, αναδύουν μέσα από την θάλασσα, ντυμένες στα λευκά οι Κυκλάδες. Είμαι σίγουρη πως όλοι τις γνωρίζεται, πιθανόν και όλας οι περισσότεροι θα τις έχετε επισκεφτεί και αν αναλογιστούμε ότι διανύουμε την περίοδο του καλοκαιριού είμαι βέβαιη πως πολλοί από εσάς, μπορεί να προγραμματίζετε να τις επισκεφτείτε. Είναι ευρέως γνωστό, πως τα νησιά των Κυκλάδων, αποτελούν μερικούς από τους πιο φημισμένους καλοκαιρινούς προορισμούς της χώρας μας. Τα γραφικά σοκάκια τους, οι απέραντες παραλίες τους, τα minimal λευκά σπίτια τους, δέχονται κάθε χρόνο πλήθος τουριστών και ειδικά κατά την διάρκεια της θερινής περιόδου. Εκτός όμως από τον απόλυτο καλοκαιρινό προορισμό, αφού συνδυάζουν όλες τις επιλογές, στη περιοχή των Κυκλάδων γεννήθηκε ένας από τους τρεις σπουδαίους προϊστορικούς πολιτισμούς της χώρας μας. Ο Κυκλαδικός Πολιτισμός της Εποχής του Χαλκού, λοιπόν θα είναι και το θέμα του σημερινού μου άρθρου ολοκληρώνοντας έτσι το ταξίδι μας στους προϊστορικούς πολιτισμούς της χώρας μας.
Ο Κυκλαδικός πολιτισμός είναι ένας εκ των παλιότερων πολιτισμών, όχι μόνο στην χώρα μας αλλά σε ολόκληρη την ιστορία της Ευρώπης.Η ονομασία του πολιτισμού οφείλεται στο σχήμα που έχουν, δηλαδή τον νοητό δηλαδή κύκλο που σχηματίζεται γύρω τους. Χρονολογικά τώρα προηγείται από τον μινωικό και μυκηναϊκό πολιτισμό που έχουμε δει έως τώρα, ενώ καταλυτικό ρόλο έπαιξε η γεωγραφική τους θέση. Η τοποθεσία τους, στο ενδιάμεσο δηλαδή μεταξύ Κρήτης και της Ηπειρωτικής Ελλάδας, υπήρξε γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ Ευρώπης και Ασίας.
Δυστυχώς εδώ η μυθολογία δεν έχει να μας διηγηθεί πολλά. Το μόνο που αξίζει να αναφέρουμε σύμφωνα με την αρχαία ελληνική μυθολογία, είναι πως στο κέντρο των Κυκλάδων, συγκεκριμένα στο νησί της Δήλου γεννήθηκαν δυο εκ των 12 Ολύμπιων θεών, ο θεός της μουσικής Απόλλωνας και η θεά του κυνηγιού Αρτέμης, όμως περισσότερα για ιερό αυτό νησί θα μάθετε σε ένα απο τα επόμενα άρθρα μου.
Δυστυχώς και τα ιστορικά δεδομένα και οι πληροφορίες που έχουμε για τον Προϊστορικό Πολιτισμό της περιοχής των Κυκλάδων είναι περιορισμένες. Γνωρίζουμε δεδομένα αναφορικά με την συνήθειες τους και κυρίως για την τέχνη τους. Κάπου εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι, ένα πλήθος οικισμών, τους οποίους έφερε στο φως η αρχαιολογική ανασκαφή, μας πληροφορούν αναφορικά με την αυτονομία των οικισμών και την απουσία κάποιας κεντρικής εξουσίας. Στην καθημερινή ζωή τώρα, οι κυκλαδικές ήταν ναυτικοί, κτηνοτρόφοι, γεωργοί ενώ ξεχώριζαν στον τομέα του εμπορίου, ανταλλάσσοντας τα προϊόντα τους.
Είναι ευρέως γνωστό πως οι Κυκλάδες φημίζονται για το μάρμαρο, το οποίο έπαιξε μεγάλο ρόλο στην εξέλιξη της Κυκλαδικής τέχνης της Εποχής του Χαλκού. Η τέχνη είναι και το σπουδαιότερο για το οποίο έχουμε και τις περισσότερες πληροφορίες. Οι Κυκλαδίτες είχαν μια εκλεπτυσμένη αίσθηση τέχνης η οποία παρουσιάζεται μέσα από τα Κυκλαδικά ειδώλια. Ευρέως γνωστά τα κυκλαδικά ειδώλια, φτιαγμένα από το λαμπερό μάρμαρο των Κυκλάδων, απεικονίζουν συνήθως μια γυναικεία μορφή κάποιες φορές και ανδρική, ενώ εξέχουσα θέση έχουν και τα ειδώλια που απεικόνιζα μορφές μουσικών. Τα Κυκλαδικά ειδώλια έχουν ιδιαίτερη σημασία για τους Κυκλαδίτες, καθώς συνήθιζαν να τα τοποθετούν στους τάφους μαζί με άλλα αντικείμενα που συνόδευαν το νεκρό. Η ακριβής χρήση τους δεν είναι ακόμη ξεκάθαρη.
Ένα ακόμη αντικείμενο από την καθημερινή ζωή τους ζωή, ξεχώρισε για το ιδιαίτερο σχήμα του. Τα “τηγανόσχημα,” όπως ονομάστηκαν από τους αρχαιολόγους, ήταν πήλινα σκεύη σε σχήμα τηγανιού, τα οποία με βάση τις θεωρίες τον αρχαιολόγων, πιθανόν να ήταν καθρέφτες ή δίσκοι προφοράς. Μένοντας στον τομέα της καθημερινής ζωής, οφείλουμε να αναφερθούμε και στα εξαιρετικά μεταλλικά εργαλεία που είχαν οι Κυκλαδίτες. Ξεχωρίζουν αυτά που ήταν κατασκευασμένα από οψιανό, ένα πολύ σκληρό, μαύρο, ηφαιστειογενείς πέτρωμα, το οποίο προέρχεται από την Μήλο.
Ένας από τους σημαντικότερους οικισμούς του Κυκλαδικού πολιτισμού ήταν ο προϊστορικός οικισμός του Ακρωτηρίου της Σαντορίνης. Ένας οικισμός ο οποίος ξεχώρισε για πολλούς λόγους, όπως για παράδειγμα οι τοιχογραφίες του. Όμως για στον οικισμό του Ακρωτηρίου, δεν θα επεκταθώ παραπάνω καθώς σκοπεύω να αφιερώσω το επόμενο άρθρο μου σε αυτόν.
Οι αιτίες καταστροφής του Κυκλαδικού πολιτισμού,σύμφωνα με τα έως τώρα δεδομένα των μελετητών, πιθανώς να οφείλονται στο σεισμό που συνέβη εκείνη την εποχή, στην έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας και στην ανάπτυξη του Μινωικού Πολιτισμού. Με την άνθηση το μινωικού πολιτισμού οι Κυκλάδες περνάνε και επίσημα στην σφαίρα επιρροής της μινωικής Κρήτης, γεγονός που είναι φανερό μέσα και από την μινωική τέχνη.
Φτάνοντας στο σήμερα, δεν γινόταν να μην αναφερθώ στον «Γυρισμό», τον επαναπατρισμό δηλαδή, που πραγματοποιήθηκε την χρονιά που μας πέρασε, των 15 κυκλαδικών ειδωλίων στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης. Η επιστροφή αυτή και η έκθεση η οποία πραγματοποιείται στο Μουσείο Κυκλαδικής, μαζί με τα υπόλοιπα κατάλοιπα του Προϊστορικού αυτού πολιτισμού των Κυκλάδων, που φυλλάσονται εκεί, είναι ένας από τους ωραιότερους τρόπους για να ανακαλύψουμε και να ταξιδεύουμε στην μαγεία του Κυκλαδικού Πολιτισμού. Μπορεί να μην γνωρίζουμε πολλά ακόμη, για τους Κυκλαδίτες, αλλά μπορούμε με σιγουριά να πούμε ότι άφησαν πίσω τους μοναδικά έργα τέχνης, τα οποία ξεχώρισαν στο πέρασμα των αιώνων!
