«Γιατί υπεραναλύουμε τα πάντα και έχουμε επαναλαμβανόμενες ανησυχίες στο μυαλό μας;» «Γιατί κάνουμε υποθετικά σενάρια;» «Γιατί οι σκέψεις μας κατευθύνουν τη ζωή και την καθημερινότητά μας;» «Τι είναι αυτό που μας κρατάει μακριά από την πραγματικότητα;» Έχεις αναρωτηθεί ποτέ για όλα τα παραπάνω; Και αν ναι, έχεις βρει απαντήσεις;
Είναι γεγονός ότι, υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι γύρω μας που μπαίνουν σε μια διαδικασία όχι απλής ανάλυσης, που είναι λογικό σε κάποιο πλαίσιο, αλλά αναλύουν τα πάντα στον μέγιστο βαθμό, σε σημείο που λες «έχεις τεντώσει τόσο πολύ το σχοινί που θα κοπεί στο τέλος, φτάνει!».
Να θυμάσαι ότι…. Υπάρχει διαφορά μεταξύ της συνηθισμένης ανησυχίας, την οποία έχουν σχεδόν όλοι οι άνθρωποι, από την υπερβολική εμμονή με κάτι. Υπάρχουν άνθρωποι που έχουν το «μικρόβιο του μηρυκασμού».
Ο μηρυκασμός είναι μια γνωστική διαδικασία που χαρακτηρίζεται από συνεχείς, επαναλαμβανόμενες σκέψεις και εικόνες, συνήθως αρνητικές τις περισσότερες φορές. Από τη μία, υπάρχουν άτομα που βρίσκουν χρήσιμο να αναλύουν παρελθοντικές καταστάσεις, ώστε να μπορέσουν να αποφύγουν παρόμοια λάθη, σε αντίθεση με τα άτομα που έχουν μηρυκασμό, τα οποία θα σκεφτούν ξανά και ξανά παλαιά γεγονότα, κάτι που θα τους δημιουργήσει αυξημένο άγχος και θα τους οδηγήσει σε καταθλιπτική διάθεση.
Αντί να «πνίγεις» τα δυσάρεστα συναισθήματά σου, αναγνώρισέ τα, ονομάτισέ τα και συμπεριέλαβέ τα στην καθημερινότητά σου.
Όταν ένα άτομο έχει περάσει στην απέναντι όχθη και βρίσκεται σε υπερβολικό επίπεδο ανησυχίας, τότε:
- Ρωτάει συνεχώς τα άλλα άτομα «Αα! Γιατί έγινε αυτό;» «Τι ήθελε να πει αυτός/αυτή λέγοντας αυτό;»
- Θέλει να μάθει επίμονα την πρόθεση του ατόμου που είπε κάτι περισσότερες από μία φορές
- Αποκτάει εμμονή με τη συγκεκριμένη κατάσταση
- Φέρνει ξανά στο προσκήνιο το γεγονός που συνέβη αρκετές ημέρες πιο πριν
Γιατί, λοιπόν, κάποιοι άνθρωποι υπεραναλύουν ορισμένες καταστάσεις; Υπάρχουν αρκετοί λόγοι που μπορούν να εξηγήσουν αυτή την κακιά συνήθεια του «υπεραναλύω τα πάντα», όπως:
- Αρχικά, αν φτάνεις στο σημείο να υπεραναλύεις κάθε σου κίνηση, αυτό το κάνεις για τη δική σου ψυχική σταθερότητα. Με το να αναλύεις κάτι ξανά και ξανά, αυτό σε κάνει να νιώθεις σιγουριά ή έστω έτσι πιστεύεις τουλάχιστον.
- Έχεις χαμηλή αυτοπεποίθηση: Όταν έχεις χαμηλή αυτοπεποίθηση ή αυτοεκτίμηση, τότε αρχίζεις να αμφισβητείς τα πάντα και τους πάντες. Θεωρείς ότι όλοι σε μειώνουν, σε αγνοούν, σε απορρίπτουν και ότι τίποτα δεν κάνεις σωστά. Εάν κάποιος αμφισβητήσει τα λεγόμενά σου, την αξία ή την προσπάθειά σου, τότε ξεκινάς έναν μαραθώνιο υπερανάλυσης των πάντων, κάτι που στο τέλος δεν καταλήγει πουθενά, με αποτέλεσμα στο τέλος να σου μένουν μόνο αρνητικά συναισθήματα.
- Έχεις μια συνεχή ανησυχία για όλα: Όταν ανησυχείς 24/7, δηλαδή καθημερινά και όλες τις ώρες, τότε ο εγκέφαλός σου και γενικά ο εαυτός σου συνηθίζει σε αυτό και η εμφάνιση τής υπερανάλυσης γίνεται όλο και πιο συχνή, επίμονη και ‘‘κουραστική’’. Εάν ανησυχείς για το καθετί, φοβάσαι για όλα και σε καθετί καινούριο αντιδράς αρνητικά, υπεραναλύοντας την κατάσταση, τότε καταλήγεις σε έναν φαύλο κύκλο.
- Πιθανά τραύματα του παρελθόντος τα οποία είναι ισχυρά: Στο παρελθόν, είναι πολύ πιθανό να έχει συμβεί κάτι τόσο τρομακτικό, απρόσμενο που να σου άφησε ψυχολογικό τραύμα, γεγονός που αν συμβεί κάτι παρόμοιο και στο μέλλον, να σου ξανά ‘‘ανοίξει’’ παλιά πληγή και να σε κάνει να σκεφτείς την κατάσταση ξανά και ξανά, υπεραναλύοντας τη συγκεκριμένη κατάσταση.
Τι μπορείς να κάνεις για να το βελτιώσεις και να ζεις μία πιο ευχάριστη ζωή;
- Προσπάθησε να κατονομάσεις τα συναισθήματά σου. Τα συναισθήματα έχουν τόσο δυνατή σημασία και έναν τόσο καθοριστικό ρόλο, που είναι ικανά να ‘‘ελέγξουν’’ τη συμπεριφορά αλλά και τις σκέψεις μας, με αποτέλεσμα να μην μπορείς να πράξεις ορθά και αποτελεσματικά. Η ικανότητα, λοιπόν, του να μπορείς να προσδιορίζεις το τι αισθάνεσαι, σου παρέχει και σου εξασφαλίζει ένα είδος προστασίας -«προστατευτικού φίλτρου»-, απέναντι σε έναν υπερβολικό μηρυκασμό.
- Μάθε να αποδέχεσαι τα συναισθήματά σου. Η συναισθηματική αποδοχή βασίζεται σε μια διαδικασία της Γνωστικής Θεραπείας βασισμένη στην Επίγνωση, η οποία περιλαμβάνει την αυτεπίγνωση του ατόμου. Να θυμάσαι…. Όταν αναγνωρίζεις τα συναισθήματά σου και καταλάβεις ότι δεν «απειλείσαι» από αυτά, τότε θα μπορέσεις και να τα μετασχηματίσεις γνωστικά. Μέσα από την επίγνωση των συναισθημάτων, μαθαίνεις να αντιλαμβάνεσαι τόσο εσωτερικές όσο και εξωτερικές εμπειρίες.
- Απόσπασε την προσοχή σου με κάτι άλλο. Μέσα από την απόσπαση της προσοχής, μπορείς να μειώσεις τα επίπεδα άγχους και να βελτιώσεις τη διάθεσή σου. Η στρατηγική απόσπασης της προσοχής περιλαμβάνει εκούσια στροφή της προσοχής από δυσάρεστα γεγονότα ή ερεθίσματα προς μια πιο ουδέτερη συναισθηματική κατάσταση.
- Όρισε στενά χρονικά όρια για τη λήψη των αποφάσεών σου. Όσο αργείς να πάρεις μία απόφαση, τόσο οι ερωτήσεις που θα κάνεις στο μυαλό σου θα σε φέρουν σε αδιέξοδο. Θα ρωτάς ξανά και ξανά τον εαυτό σου, δίχως αποτέλεσμα. Βάλε ένα χρονικό πλαίσιο στον εαυτό σου και κάντο.
- Γίνε άνθρωπος της δράσης και όχι της αναβλητικότητας. Μάθε να δρας μέσα από τις προθεσμίες που θα ορίζεις εσύ στον εαυτό σου, ώστε να κινείσαι άμεσα και αποτελεσματικά, χωρίς να υπεραναλύεις καταστάσεις. Η υπερβολική σκέψη δεν κάνει καλό πάντα.
Μην τα αναλύεις όλα! Μην τα υπεραναλύεις….. Απλά δράσε!
